Янгиликлар
Расмий баёнот
Ўзбекистон Республикаси Судьялар олий кенгашининг “Effect.uz” электрон-нашри масъуллари хатти-ҳаракатларига ҳуқуқий баҳо бериш ҳақидаги тақдимномаси натижасига кўра, ваколатли орган томонидан А. Эшонхоновга (электрон-нашр раҳбари) нисбатан маъмурий МЖтКнинг 2022-моддаси ( Ёлғон ахборот тарқатиш) билан ҳуқуқбузарликка доир иш қўзғатилиб, жиноят ишлари бўйича Мирзо Улуғбек туман судининг қарори билан базавий ҳисоблаш миқдорининг 30 (ўттиз) баробари миқдорида маъмурий жарима жазоси тайинланди. Ушбу воқелик ахборот майдонида турли муҳокамаларга сабаб бўлиб, уларда сўз эркинлиги, очиқлик сиёсатига қарши қилинган ҳаракат сифатида талқинлар ҳам учрамоқда. Кенгаш матбуот хизмати бундай талқинларни етарли асосларга эга эмас ва ҳаддан зиёд бўрттириш, деб ҳисоблайди ва ўз навбатида Судьялар олий кенгаши фаолиятида очиқлик устувор аҳамият касб этишини таъкидлаган ҳолда оммавий ахборот воситалари ва блогерлар билан изчил давом этиб келаётган конструктив ҳамкорликни мисол тариқасида кўрсатади. Хусусан, Кенгаш ташаббуси ва АОКА ҳамкорлигида кейинги уч йилда икки марта журналист ва блогерлар учун икки ҳафталик бепул ўқув-машғулотлар ташкил этилди. Уларда жами юздан ортиқ ҳуқуқий мавзуга қизиққан медиа соҳаси вакиллари (жумладан, “Effect.uz” ходимлари ҳам) иштирок этди. Ўқув-машғулотлар якунида махсус сертификат ва “Судлар фаолиятини ёритишнинг ҳуқуқий асослари ва ўзи хос жиҳатлари” номли ҳуқуқий қўлланма тақдим этилди. Мақсад журналист ва блогерларнинг соҳага ихтисослашувига холис кўмаклашиш орқали суд тизимида очиқлик ва шаффофлик самарадорлигини оширишдир. Судьялик лавозимига танлаш ва тайинлашга доир очиқ танловларда кузатувчи сифатида иштирок этиш истагини билдирган наинки оммавий ахборот воситалари вакиллари ёки блогерлар, шундай ниятда бўлган адвокат-блогерларга ҳам лозим шароитлар яратиб берилаётгани ҳам Кенгаш фаолиятидаги очиқлик ифодаси ҳисобланади. Кенгаш томонидан тизимга оид муаммолар, жумладан, айрим коррупцион ҳолатлар бўйича биринчи манба сифатида жамоатчиликка маълум қилинаётгани, фаолияти сарҳисоби юзасидан қисқа брифинглар билан чекланмай йилда бир эмас, бир неча марта матбуот анжуманлари ўтказиб келинаётгани юқоридаги фикрнинг исботидир. Бундан ташқари Кенгаш томонидан икки йилда бир марта журналист ва блогерлар учун ўтказиб келинаётган танлов ғолиблари холис ва ҳаққоний танқидий чиқишлари билан эътибор қозонган соҳа вакиллари бўлгани ҳам айни ҳақиқат. Бу оммавий ахборот воситалари ходимларининг ўзлари томонидан эътироф этилгани ҳам бор гап. Касб байрами ёки бошқа муҳим саналар муносабати билан ташкил этилган тадбирларда ҳам танқидчи журналист ва блогерлар рағбатлантирилаётганини миннат эмас, маълумот тариқасида қайд этиш ўринлики, буларнинг ҳаммаси Кенгаш гўёки “очиқлик ва сўз эркинлигига қарши курашаётгани”ни инкор қилади. Бевосита Кенгаш фаолияга тааллуқли танқидий чиқишларга ўз вақтида билдирилаётган муносабатлар хусусида шундай дейиш мумкин. Муҳими, муносабатлар юзаки ёки хўжакўрсин учун билдирилаётгани йўқ. Хусусан, “Effect.uz”да эълон қилинган танқидий материаллар ҳам эътибордан четда эмас: айримларига раддия билдирилган бўлса, айримлари юзасидан тушунтиришлар берилган, тасдиғини топгани эса очиқ эътироф қилинган. Таассуфки, билдирилаётган муносабатларда, дейлик, суд ишларига таъсир кўрсатишга уриниш ёки ҳақиқатга тўғри келмайдиган ахборотларни тарқатиш ҳуқуқий таъсир чораси қўлланишига сабаб бўлиши эслатилиши айрим журналист ва блогерлар томонидан таҳдид ёки пўписа, дея қабул қилинаётгани ёки беэътиборлик билан қаралаётган ҳолатлар ҳам йўқ эмас. Шундай ҳолатлар “Effect.uz” электрон-нашр фаолиятида у ёки-бу кўринишда кўзга ташланади. Мисол тариқасида бир неча ой муқаддам таҳририят вакиллари Хоразмга “танда қўйиб”, ҳали қонуний кучга кирмаган ва вилоят суди апелляция инстанцияда кўриб чиқилаётган жиноят иши бўйича пайдар-пай уюштирган бир томонлама “ахборот бўронига” юзасидан “Ҳуқуқнинг мажбурияти ҳам бор” сарлавҳали муносабат билдирилганини эслаш кифоя. Огоҳликка даъват ўлароқ билдирилган муносабатга парво қилмаслик таҳририятга нисбатан суднинг хусусий ажрим чиқарилишига олиб келганини “Effect.uz” раҳбари инкор қилмаса керак. Энг ёмони, қўпол хатоликлар оқибатида нашрнинг айрим масъулларига нисбатан илгари ҳам суд тартибида ҳуқуқий таъсир чораси қўлланилганига қарамай бундан хулоса чиқармаслик, аксинча, турли таъсирларга берилиш, бир томонлама, тўла ўрганилмаган ёки ҳақиқатга тўғри келмайдиган ахборот тарқатиш ҳолатлари давом этиб келмоқда. Мисол излаб узоққа бормайлик, куни кеча кўриб чиқилган маъмурий ҳуқуқбузарликка доир иш бўйича ҳали процесс бошланмасидан нашр раҳбари ижтимоий тармоқларда бонг уришга тушди, турли башоратларга берилиб, вазиятга сиёсий тус беришга интилди. Бундай хатти-ҳаракатларда судга таъсир кўрсатишга уриниш аломатлари мавжуд. Чунки, оммавий ахборот воситалари ўз хабарларида муайян иш юзасидан суд муҳокамаси натижаларини олдиндан ўзича ҳал қилиб қўйиши ёки башоратларга берилишга ҳақли эмаслиги “Судлар тўғрисида”ги қонунда (66-модда) ҳам, Олий суд Пленумининг тегишли қарорида (21.02.2020й. 04-сон) ҳам белгилаб қўйилган. Кенгашнинг мукаммалликка даъвоси йўқ, аммо нохолисликка ҳам тоқат қилмайди. Худди шу ном билан электрон-нашрда чиққан “Судьяларнинг нафси ҳакалак отганми?” мақоласига муносабат-раддия билдиргани жамоатчиликка маълум. Бўлиб ўтган суд арафасида (ва ундан кейин ҳам) нашр раҳбарининг “Танқидий мақола бўйича раддия билдирилса, эълон қилишга тайёрлиги”га доир баёноти шу учун ҳам ҳақиқатга тўғри келмайдики, "Effect.uz” мутасаддиси, Кенгашнинг айни шу раддия-муносабатини писанда билан тилга олиб, Кенгаш раҳбарига қатор саволлар қўйилган иккинчи мақолани чиқарди?! Иккинчи танқидга ҳам муносабат-раддия (“Саволларга жавоб нақд”) берилдики, пойгага айланаёзган “танқид-раддиялар”дан жамоатчилик чалғиб, “томошабинлар” кўпаймоқда, холос. Судьялар олий кенгаши конституцион орган бўлиб, унинг фаолияти ҳақида бир томонлама, ўранилмаган ва асоссиз талқинлар билан етказилган нотўғри ахборотлар кенг оммада янглиш тасаввурлар шакллантириши мумкин. Шундан келиб чиқилса, таҳририят масъуллари ўз хатти-ҳаракати билан ваколатли органга тақдимнома киритишдан бошқа чора қолдирмагани ойдинлашади. Бунинг натижасида, юқорида эслатилганидек, суд томонидан электрон-нашр раҳбарига маъмурий жарима жазоси қўлланилди. Кенгаш суд қарорини муҳокама қилмайди, ҳуқуқий баҳо бермайди. Суд қарорига нисбатан тегишли тартибда шикоят қилиш ҳуқуқи қонун билан кафолатлангани эътиборидан иш бўйича тарафнинг ушбу ҳуқуқдан фойдаланишига эса ҳурмат билан қарайди. Пировардида, алоҳида қайд этиладики, Судьялар олий кенгаши оммавий ахборот воситалари ва блогерлар билан қонун доирасида конструктив ҳамкорликнинг ҳар қандай шаклига доим тайёр. Судьялар олий кенгаши матбуот хизмати
Оилалар мустаҳкамлиги таъминланди
Ўзбекистон Республикаси Судьялар олий кенгаши, Оила ва хотин қизлар қўмитаси ҳамда Қорақалпоғистон Республикаси судлари ҳамкорлигида Нукус шаҳрида оилалар мустаҳкамлигини таъминлаш ва фарзандлар тарбиясига бағишланган амалий тадбир бўлиб ўтди. Тадбирга нотинч оилада яшаётган, ажралиш арафасида турган, судга ажралиш бўйича даъво ариза билан мурожаат қилган эр-хотинлар ва уларнинг ота-оналари таклиф этилди. Тадбирда бирон ким маъруза ўқимади. Аксинча, тадбир ноанъанавий, йиғилганларга бир оиланинг никоҳдан ажрашгандан кейинги тақдири баён қилинган “Фарзанд омонат” номли қисқа метражли кино фильм намойиш этишдан бошланди. Атиги 20 дақиқача давом этган фильм йиғилганларни бефарқ қолдирмади, кўпчилик кўз ёшларини тия олмади. Натижада, фильм намойишидан хулоса қилган 12 та оила тикланди. Ажрашиб, аразлашиб, судлашиб юрган эр-хотинларнинг ярашгани бир томон, уларнинг ота-оналари, фарзандлари қувончи бир томон бўлди. Энг асосийси, ушбу оилаларнинг жами 22 нафар фарзанди энди ота-она бағрида камол топадиган бўлди. Ўзбекистон Республикаси Судьялар олий кенгаши раиси томонидан Қорақалпоғистон Республикаси фуқаролик ишлари бўйича судларига оилаларнинг мустаҳкамлиги, ундаги соғлом муҳитнинг жамиятимиз эртанги кунига ижобий таъсирини ҳисобга олган ҳолда никоҳдан ажратиш ишларини судда кўришда эр-хотинларнинг ота-онаси ва жамоатчилик вакиллари, жумладан маҳалла ҳамда Оила ва хотин қизлар қўмитасининг жойлардаги вакиллари иштирокини таъминлашга эътиборли бўлиш, бундай тадбирларни ҳудудлар кесимида ўтказиб бориш тавсия этилди.
Одил судловнинг оддий шартлари
Суд ҳокимияти мустақиллигини янада мустаҳкамлаш, судьялар дахлсизлигини самарали таъминлаш ва шу орқали одил судловга эришиш даражасини янада ошириш масаласи давлат сиёсатининг устувор йўланишларидан бири ҳисобланади. Бу бежиз эмас, албатта. Чунки ижтимоий адолат ва қонун устуворлиги барқарор, инсон ҳақ-ҳуқуқлари таъминланган жамият изчил ривожланади, юксак тараққиётга эришади. Ўз-ўзидан аёнки, бу борада судлар зиммасида турган масъулият ғоят залворли. Давлатимиз раҳбари томонидан шу йил 5 март куни ўтказилган Коррупцияга қарши курашиш бўйича Миллий кенгашнинг кенгайтирилган йиғилишида ҳам юқоридаги жиҳатларга алоҳида эътибор қаратилди. Юртимизда коррупциядан холи муҳит яратиш бўйича амалга оширилган ишларга баҳо берилиб, келгусидаги вазифалар аниқ белгилаб берилди. Президент “Судлар фаолиятига ҳар қандай аралашиш – бу одил судловга соя солиш деб баҳоланиши” ҳамда бу бўйича сўров ҳам, жавобгарлик ҳам қаттиқ бўлиши ҳақида барчани огоҳлантирди. Бу гапнинг туб замирида халқчил ва адолатли суд тизимини яратишдек улкан мақсадлар мужассам. Шу ўринда бугунги кунда судлар фаолиятини такомиллаштириш бўйича олиб борилаётган жиддий ислоҳотлар моҳияти хусусида тўхталсак. Кейинги йилларда давлат раҳбарининг соҳани ривожлантиришга қаратилган ўндан зиёд қарор ва фармонлари қабул қилиниб, ҳаётга татбиқ этилди. Натижада суд ҳокимиятининг мустақиллиги принципига риоя қилиш, судларни моддий-техника жиҳатидан ва молиявий таъминлаш масалаларида катта ўзгаришлар кўзга ташлана бошлади. Соҳа вакилларининг ижтимоий ҳимояси кучайтирилди. Судьялар ва тизим ходимларининг меҳнат ҳуқуқларини тўлақонли амалга оширишлари, иш юкламасини меъёрий ҳолатга келтириш мақсадида судьялар корпуси ҳамда суд аппаратлари учун қўшимча штат бирликлари ажратилди. Тизимда замонавий ахборот-коммуникация технологияларини янада кенг жорий этиш орқали фаолиятда инсон омилини камайтириш, очиқлик, шаффофлик, тезкорликни таъминлаш, суд ишларини юритиш сифати ва аҳолининг одил судловдан хабардорлик даражасини ошириш ишлари натижадорлиги бир неча баробар ўсди. Бир сўз билан айтганда, соҳа вакиллари ўз фаолиятини амалга оширишлари учун қулай меҳнат шароитлари ва моддий-техника базаси яратилди. Демак, эндиги асосий масала – суд ишларини ҳалоллик, холислик ва беғаразлик тамойиллари асосида кўриб чиқиб, қонуний, асосли ва адолатли суд қарорлари қабул қилишгагина боғлиқ бўлиб қолмоқда. Дарҳақиқат, судьялар одил судловни амалга ошириш орқали ижтимоий адолатни таъминлашдек масъулиятли вазифани зимасига олар экан, ҳамиша ва ҳар қачон қонунларга амал қилишлари, Судьялар одоби кодекси қоидаларига, жамиятда ва турмушда юриш-туриш, одоб-ахлоқ меъёрларига қатъий риоя этишлари муҳим масала.Жамиятда қонун устуворлиги, инсон ҳақ-ҳуқуқлари таъминланиши, суд идорасига қадам қўйган кишиларнинг суддан, пировардида давлатдан рози бўлишлари судьяларнинг юқоридаги принципларга қатъий риоя этишлари билан боғлиқ. Ўзбекистон Судьялари Ассоциацияси раиси, устоз Убайдулла Мингбоев ўзининг “Адолат – инсонпарварликнинг олий нуқтаси” номли рисоласида “судья адолат фақат беғараз қарор топтирилгандагина адолат саналишини ўз шиори деб билиши лозим” деган фикрни илгари сурган эди. Чиндан ҳам шундай. Суд ишларида суиистеъмолчиликнинг ҳар қандай кўринишга асло йўл қўймаслик лозим. Яна бир муҳим масала шуки, халқимизнинг судларга ишончини мустаҳкамлашда судьяларнинг жамиятда тутган бенуқсон обрў-эътибори ҳам муҳим аҳамият касб этади. Бу каби мезонлар эса соҳа вакилларининг юксак ахлоқ фазилатлари билан бирга, уларнинг оиласидаги маънавий муҳит, камтарона турмуш тарзи билан ҳам ўлчанади. Шу боис судлар фаолиятида юқоридаги жиҳатларга ҳам алоҳида эътибор қаратилмоқда. Жумладан, ўтган йилларда Андижон вилояти судлари раҳбарияти томонидан соҳа фахрийлари, тизим ходимларининг ота-оналари, оила аъзолари иштирокида бир неча бор учрашувлар ўтказилди. Мулоқотларда маънавий муҳит барқарорлигини таъминлаш, нохуш иллатлар келиб чиқишининг олдини олишда ота-оналар ва яқин қариндошларнинг ҳам ўрни беқиёс эканлиги таъкидланиб келинмоқда. Куни кеча Андижон вилоятида Судьялар олий кенгаши раҳбарияти томонидан судьялар ва уларнинг оила аъзолари иштирокида ўтказилган тадбирда ҳам юқорида тилга олинган масалалар юзасидан атрофлича фикр алмашилди, судьялар қонунга, адолат тамойилларига қатъий амал қилиб, ўз вазифасини ҳалол ва виждонан адо этиши шартлиги хусусида сўз юритилди. Қолаверса, тизим вакилларининг турмуш ўртоғи, фарзандлари ва яқинлари ҳам ўзининг инсоний фазилатлари, камтарона турмуш тарзи билан бошқаларга ўрнак бўлиши лозимлиги, оила аъзолари судьянинг обрўсига путур етказиши мумкин бўлган ҳар қандай хатти-ҳаракатлардан ўзларини тийишлари шартлиги хусусидаги мулоҳазалар билдирилди. Хулоса шуки, фаолиятимизда ҳамиша қонун устуворлиги ва адолатни қарор топтиришда давлат раҳбари томонидан белгилаб берган вазифалар, қолаверса, устозларимизнинг йўл-йўриқлари барчамиз учун дастуриламал бўлиб хизмат қилади. Носиржон Зайнабидинов, Андижон вилояти судлари судьялари малака ҳайъати раиси
Ишонч телефони
Сизда ариза, шикоят ёки таклифлар мавжудми? Судьялар олий кенгашига ишонч телефонлари орқали мурожаат қилинг!
71 200-26-00 ёки 1190