Янгиликлар
Кенгаш ва Олий суд раҳбариятининг судьялар билан учрашуви бўлиб ўтди
Тошкентдаги Санъат сайройида Кенгаш ва Олий суд раҳбариятининг судьялар билан учрашуви бўлиб ўтди. Олий суд, пойтахт ва Тошкент вилояти судлари судьялари ва уларнинг оила аъзолари ҳамда суд фахрийлари иштирокида ўтган тадбирда тизимда коррупциянинг барвақт олдини олиш, судьялар дахлсизлиги таъминлаш, уларнинг одил судловни амалга ошириш билан боғлиқ фаолиятига аралашувларга йўл қўймаслик борасида очиқ, ишчан ва самимий оҳангда гаплашиб олинди. Тадбирда маърузалар ўқилмади. Балки судьялик лавозимининг масъулияти ва мажбурияти, суд ишларига турли аралашувлар, коррупцион ҳолатларга нисбатан муросасиз муҳитини янада шакллантириш ва уларнинг олдини олишга доир ҳаётий мисоллардан ва унинг оқибатлари ҳақидаги “Судья масъулияти” номли видеолавҳа намойиш этилиб, уларнинг келиб чиқиши сабаблари таҳлил қилинди, бундан барча тегишли хулосалар чиқариши лозимлиги ҳақида гаплашиб олинди. Судья сабр-қаноатли, ўз нафсининг тарбиячиси бўлиши, шунингдек ўзи ва оила аъзоларининг ҳалол ризқ ҳисобига яшашларини таъминлаши, Одоб кодекси қоидалари ҳамда умумэътироф этилган ахлоқ нормаларига қатъий риоя этиши лозимлиги, камтар ва босиқ бўлиб, кибр ва дабдабабозликка берилмаслиги қайд этилди. Шунингдек, судьяларнинг чинакам мустақиллигини таъминлаш, уларнинг мажбуриятлари ва Судьялар одоби кодексига риоя этилишида Малака ҳайъатларининг фаолияти самарадорлигини янада ошириш, бу борада зарур қўшимча чоралар кўриш зарурияти ҳам айтиб ўтилди. Бундан ташқари, судьялар ўз иш юритувидаги ишларни ўзи вақтида қонуний кўриб чиқишлари, сансалорлик оворагарчиликка йўл қўймасликлари, ҳар бир иш замирида инсон тақдири, ҳақ-хуқуқи ётганлиги доим эътиборида бўлиши шартлиги, мақом ва мартаба берган ўз халқи олдида шахсан масъуллигини унутмаслиги шартлиги ҳам уқтирилди.
Билимдан бошқа восита, изланишдан бошқа чора йўқ
Шубҳасиз, суд ҳокимияти нуфузи судьянинг профессионал салоҳияти ва касбий лаёқатига боғлиқ. Касбий лаёқатлилик – малака, маънавий-руҳий сифатларни ҳам назарда тутади. Судьянинг лаёқатлилиги суд тизими шаклланишининг бошланғич тамойилларидан бири ҳисобланади. Судьянинг ҳуқуқий малакасига доир талаблар бир қанча халқаро ҳужжатларда ҳам ўз ифодасини топган. Хусусан, БМТнинг суд органларининг мустақиллигига оид Асосий тамойилларда қайд этилган талабга кўра, судьялик лавозимига танланган шахслар юқори маънавий сифатларга, ҳуқуқ соҳасида маълум малакага эга бўлишлари лозим. Бангалор принципларига кўра ҳам лаёқатлилик тамойили судья хулқ-атворининг стандартларидан бири бўлиб ҳисобланади. Мазкур тамойилнинг мазмуни шундаки, судья ўз вазифаларини лозим даражада бажариши учун ўз малакаси ва касбий билимларини мунтазам ошириши, амалий кўникмаларини ва шахсий фазилатларини такомиллаштириб бориши лозим. Шунга кўра, Судьялар одоби кодексининг 7-моддасида судья моддий ва процессуал қонун нормаларини мукаммал билиши, уларни тўғри қўллай олиши, қонунчиликдаги ўзгаришларни ва суд амалиётини доимий ўрганиши, ўз билим ҳамда малакасини мунтазам ошириб бориши шартлиги белгиланган. Зотан, жамиятнинг эҳтиёжлари асосида ўрнатилган юриш-туриш ва ахлоқ қоидаларига риоя қилмайдиган, ҳуқуқий билим ва касбий кўникма даражаси муттасил ошириб бормайдиган судья қонуний ва адолатли қарор қабул қила олиши даргумондир. Шу боис қонун судьяларга нисбатан зарур билим ва кўникмаларга эга бўлиш шартлигини назарда тутувчи муайян талабларни юклайди. Ўзбекистон Республикаси Президентининг “Судьялик лавозимларига номзодларни тайёрлаш, судьялар ва судлар аппарати ходимларини қайта тайёрлаш, уларнинг малакасини ошириш тизимини тубдан такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги Қарори (6 янаврь, 2019 йил) билан ҳам судьялик лавозимларига номзодларни тайёрлаш, судьялар ва судлар аппарати ходимларини қайта тайёрлаш, уларнинг малакасини ошириш тизимининг асосий вазифалари этиб белгиланди. Судлар одил судловни амалга оширишда ва қарорлар қабул қилишда у ёки бу даражада фуқаролар ва юридик шахсларнинг фаолиятига таъсир кўрсатишлари мумкин. Шунинг учун ҳам судья томонидан қабул қилинадиган қарор қонуний, адолатли ва асослантирилган бўлиши талаб этилади. Бу эса судья томонидан ўз билими ва малакасини оширишга интилиши кераклигини англатади. Судьянинг лаёқатлилигини унинг билим даражаси, ишни кўриш натижалари ва қабул қилинган қарорлари билан баҳолаш мумкин. Судья нафақат ихтисослигига оид ҳуқуқ соҳасида, балки жамият учун муҳим бўлган бошқа соҳаларда ҳам кенг ва чуқур билимга эга бўлса, фуқароларнинг суд тизимига бўлган ишончи янада мустаҳкамланади, ҳар бир масалани ҳис қила олади ва вазиятни тўғри баҳолай олади. Судья халқаро конвенциялар ва инсон ҳуқуқларига оид ҳужжатлардан ҳам хабардор бўлиши керак. Халқаро муносабатлар ва халқаро ҳуқуқнинг шахс ҳамда давлат ўртасидаги муносабатлардаги роли ортиб бораётган шароитда судья ўзига юклатилган вазифаларни амалга оширишда нафақат миллий қонунчилик, балки тан олинган халқаро ҳуқуқ тамойилларини ҳам эътибордан четда қолдирмаслиги лозим. Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг 55-моддасига кўра, ҳар кимга бузилган ҳуқуқ ва эркинликларини тиклаш учун унинг иши қонунда белгиланган муддатларда ваколатли, мустақил ҳамда холис суд томонидан кўриб чиқилиши ҳуқуқи кафолатланади. Шунинг учун ҳам судьянинг лаёқатлилиги даражаси суд ҳимоясида бўлиш ҳуқуқи билан бевосита боғлиқ. Зеро, моддий ва процессуал қонунчилик ҳужжатларининг мазмун-моҳиятини яхши тушунадиган, уларни амалда қўллаш бўйича зарур кўникмага эга бўлган судья бошқа ҳамкасблари, ишда иштирок этувчи шахслар ёки учинчи шахсларнинг кўмагига муҳтож бўлмайди, уларнинг фикр-мулоҳазалари таъсирига тушиб қолмайди, “ички аралашув” қурбонига айланмайди. Судьянинг лаёқатлилиги нафақат унинг билими ва касбий кўникмалари, шунингдек сиҳат-соғлиги билан ҳам белгиланади. Шу сабабли, судья ўз соғлиғини одил судловни лозим даражада амалга оширишга имконият берадиган даражада сақлаши лозим. Профессионаллик бу суд мажлисларини адолатли ва сабр-тоқат билан ўтказишда ҳам намоён бўлади. Яъни, далилларни диққат билан тинглаш, гувоҳларга зарур ҳоллардагина саволлар бериш, тушунарсиз бўлиб қолган ҳар қандай масалага аниқлик киритиш, тегишли бўлмаган масалаларни муҳокама қилишни истисно қилиш ва такрорланишига йўл қўймаслик керак. Суднинг ўз вазифаларини тезкор бажариши судьядан суд муҳокамасини ўз вақтида олиб бориши ва ўзи кўраётган масалаларни оқилона ҳамда тезкор ҳал этишини талаб қилади, бунга эришиш учун у суд ходимлари, ишда иштирок этувчи шахслар процессуал тартибда мулоқотни таъминлаши керак. Судьялик мақоми шарафли бўлиши баробарида ўта масъулиятли экани кўп таъкид этилади. Бундай шарафга лойиқлик тинимисиз ўқиш, изланиш орқали эришилади. Чунки, инсон тақдири боғлиқ масала чекига тушган касб эгасига талаб доим юқори бўлиб келган. Ихтиёр Ҳакимов, Судьялар олий кенгаши судьяси
Кенгаш раиси водийнинг уч вилояти судлари судьялари билан учрашди
Судьялар олий кенгаши раиси Холмўмин Ёдгоров кейинги икки кунда Андижон, Фарғона ва Наманган вилоятларида бўлиб, қуйи ва ўртабўғин судлар судьялари билан уларнинг турмуш ўртоқлари иштирокида очиқ мулоқот ўтказди. Мавзу суд тизимида коррупциянинг барвақт олдини олишга доир бўлиб, судьяларнинг турмуш ўртоқлари таклиф этилганининг сабаблари бор. Судьялар одоби кодексида судья турмушда маълум меъёрларга риоя этиши шартлиги борасида махсус қоидалар бежиз акс этмаган. Хусусан, судья ўз оила аъзолари, қариндошлари томонидан одил судловни амалга ошириш билан боғлиқ фаолиятига, шунингдек суд ҳужжатларини қабул қилишига таъсир кўрсатилишига йўл қўймаслиги керак. Шунингдек, у ўз оила аъзоларининг умумэътироф этилган одоб-ахлоқ нормаларига риоя этишига эътиборли бўлиши лозим. Мазкур қоидалар нафақат судьянинг ўзига, балки унинг оила аъзолари зиммасига ҳам муайян масъулият юклайди. Чунки, шахснинг камоли ва заволи оиладаги муҳит билан чамбарчас боғлиқ. Шундай экан, судьяларнинг жамиятда бенуқсон обрў-эътиборга эга бўлишида оила аъзоларининг ўрни беқиёслигидан келиб чиқилса, уларнинг турмуш ўртоғи, фарзандлари ва яқинлари ҳам ўзининг камтарона турмуш тарзи, маънавий-ахлоқий фазилатлари билан бошқаларга ўрнак бўлиши керак. Судьялик мақоми шараф экани баробарида катта масъулият ҳамдир. Ваколатни имтиёз деб билиш эса наинки уни, балки оила аъзоларини ҳам оғир синовларга гирифтор қилиши мумкин. Амалиётда бундай аянчли мисоллар йўқ эмаслигини оғриқ билан таъкидлаган Кенгаш раиси тадбир аввалида намойиш этилган видеолавҳанинг айрим нуқталарига эътибор қаратди. Айтдики, ваколатини суиистеъмол қилгани ортидан бугун оиласидан олисда жазо муддатини ўтаётган тизимнинг айрим собиқ вакилларининг пушаймонлиги барчани ўйлашга, тафаккур қилишга чорлаши керак. Қонун устувор, жазо муқаррар экан, сўнгги пушаймон одамнинг ўзига душман экани ўз исботини топаверади. Тадбирда давлат раҳбарининг Коррупцияга қарши курашиш бўйича миллий кенгаш йиғилишидаги маърузаси, хусусан, суд тизимида коррупциявий хавф-хатарларни олдини олиш, суд мустақиллиги, судьялар дахлсизлигини таъминлаш самарадорлигини янада ошириш, суд ишларига аралашувларнинг олдини олишга доир масалаларга алоҳида эътибор қаратилди. “Судлар тўғрисида”ги қонуннинг янги таҳририда судьянинг ҳуқуқ ва мажбуриятлари кенгайтирилиб, янада такомиллаштирилганини кўриш мумкин. Хусусан, коррупциянинг ҳар қандай кўринишларига ва одил судловни амалга ошириш бўйича фаолиятига ғайриқонуний аралашишга уринишларга қаршилик кўрсатиши судьянинг мажбурияти сифатида белгилангани жиддий таъкид этилди. Шундан келиб чиқиб, бундай ҳолатлар аниқланган тақдирда бу ҳақда Ўзбекистон Республикаси Судьялар олий кенгашига хабар қилиш, бунинг тартиблари ҳамда айни жараёнда жойлардаги судьялар Малака ҳайъатининг ўрни хусусида атрофлича тушунтиришлар берилди. Мулоқотда тажрибали судьялар, суд раислари ва тизим фахрийлар сўз олиб, касбга садоқат, ҳалол-поклик тўғрисида ўз фикр-мулоҳазаларини билдирдилар. Судьялар ва уларнинг оила аъзолари иштирокидаги очиқ мулоқотлар бошқа ҳудудларда ҳам бўлиб ўтмоқда.
Ишонч телефони
Сизда ариза, шикоят ёки таклифлар мавжудми? Судьялар олий кенгашига ишонч телефонлари орқали мурожаат қилинг!
71 200-26-00 ёки 1190