Янгиликлар
Янгиланиш шиддати
Куни кеча марказий теленакаллардан бирида Ўзбекистон Республикаси Одил судлов академияси фаолиятига оид махсус кўрсатув эфирга узатилди. Унда яқинда давлатимиз раҳбари фармонига (21.08.2025й. ПФ-141-сон) мувофиқ, Одил судлов академияси ташкил этилганлиги ҳақида ахборот берилиши билан чеклангани йўқ, балки мазкур ҳужжатнинг мазмун-моҳияти ҳақида атрофлича сўз юртилиши билан бирга Академияга бўлиб ўтган қабул синовлари ҳамда унинг натижалари хусусида ҳам кенг маълумотлар берилди. Кўрсатув “Янгиланиш шиддати” рукни остида эфир юзини кўрганида катта маъно мужассам. Тараққиёт шиддати турли ижтимоий муносабатларни юзага келтирар экан, уларни тартибга солувчи янги ҳуқуқий-норматив ҳужжатлар эҳтиёжи юзга келиши, демакки, ижтимоий адолатни таъминлаш учун суд тизими учун юқори малакали кадрлар тайёрлаш масаласи кун тартибига чиқаверади. Янгиланишлар эса замон ва тараққиёт шиддатига ҳамоҳанг бўлиши керак. Шу маънода суд тизими учун юқори малакали ҳуқуқшунос кадрлар тайёрлаш тизимини халқаро стандартлар асосида янада такомиллаштириш, таълим, илм-фан ва амалиёт узвийлигини таъминлаш орқали профессионал судьялар корпусини шакллантириш, шунингдек, «Ўзбекистон-2030» стратегияси ижросини таъминлаш мақсадида қабул қилинган “Одил судлов соҳасида юқори малакали кадрлар тайёрлаш тизимини тубдан такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги фармон судьялар ва суд аппарати ходимларини тайёрлаш, қайта тайёрлаш ва малакасини оширишнинг мутлақо янги тизими жорий этилишига қаратилгани билан алоҳида аҳамият касб этади. Фармон билан амалдаги Судьялар олий мактаби негизида Ўзбекистон Республикаси Одил судлов академияси ташкил этилиши суд тизимида янги давр бошланганига далолат қилади. Эндиликда, судьяликка номзодларни тайёрлашнинг янги тизими жорий этилиб, 2025 йил 1 октябрдан бошлаб, судьяликка номзодлар Академияда махсус олти ойлик қайта тайёрлаш курсларини ўташлиги ва бу жараён давлат гранти асосида ташкил қилиниши белгиланди. Таълим жараёнида «назария – амалиёт – имитация» тамойили жорий этилаётгани, «Виртуал суд» машғулотлари ташкил этилиб, сунъий интеллект технологиялари ўқув жараёнига киритилиши ҳамда якуний аттестациядан ўтган номзодлар судьяликка тайинланиш ҳуқуқини қўлга киритишига доир янги тартиблар ушбу тизим нафақат билим бериш, балки номзодларнинг шахсий сифатларини ҳам синовдан ўтказиш имконини яратади. Судьялар одоб кодексига кўра, судья ўз билим ҳамда малакасини мунтазам ошириб бориши шарт (13-модда). Фармоннинг яна бир аҳамиятли жиҳати шундаки, унда судьялар малакасини оширишнинг мутлақо янги тизими, уларнинг малакасини мунтазам ошириш бўйича аниқ тартиблар белгиланди. Ушбу тартиблар судьяларнинг мунтазам малакаси ошириб боришига кенг шароит яратиши билан бирга унинг самарадорлигини ҳам оширади. Янги тартибга кўра: - беш йиллик муддатга тайинланган судьялар - ҳар икки йилда икки ҳафталик курсда ўқитилиши; - ўн йиллик муддатга тайинланган судьялар - ҳар уч йилда икки ҳафталик курсда қатнашиши; - Олий суд судьялари ва муддатсиз тайинланган судьялар - ҳар уч йилда бир ҳафталик курсдан ўтииши; - суд аппарати ходимлари - ҳар икки йилда малака ошириш курсларида таҳсил олиши белгиланди. Шунингдек, Фармонда магистратура ва илмий фаолият йўналиши бўйича 2026/2027 ўқув йилидан Академияда «Суд фаолияти» магистратура йўналиши очилиши назарда тутилиб, бу йўналишда бир йиллик ўқув дастурини битирганларга давлат намунасидаги диплом берилиши белгиланди. Шу билан бирга, Академияда суд тизимига оид илмий тадқиқотларни қўллаб-қувватлаш мақсадида илмий-тадқиқот марказига айланиши ҳам назарда тутилган вазифалар белгиланди. Хулоса қилиб айтганда, Одил судлов академияси мамлакатимизда суд тизимини тубдан янгилашда ҳал қилувчи аҳамият касб этиб, судьялар профессионализми ошишига, суд ишлари сифатли ва тезкор ҳал этилишига, фуқароларнинг одил судловга бўлган ишончи мустаҳкамланишига, суд тизими ва суд ходимларини тайёрлаш ва малакасини ошириш бўйича халқаро стандартлар талабларини бажаришга ҳамда кадрлар тайёрлаш тизимини такомиллаштириш орқали суд-ҳуқуқ ислоҳотларининг янги босқичга кўтарилиши хизмат қилади. Шерзод Абдуқодиров, Тошкент вилояти жиноят ишлари бўйича Бўка туман судининг раиси, юридик фанлар доктори
Танловдан кейинги тайинловлар
Хабар берилганидек, бугун судьялик лавозимларига танлаш ва тайинлашга доир навбатдаги очиқ танлов шаклидаги йиғилиш бўлиб ўтди. Қисқа танаффус билан салкам етти соат давом этган танловда тавсия этилган ҳар бир номзоднинг фаолияти таҳлили, рейтинг кўрсатгичлари ва билим даражаси батафсил муҳокама қилиниб, коллегиал тўхтамга келинди. Судьялар олий кенгашининг тегишли қарорларига мувофиқ: Эргашев Отабек Акбутаевич – судьялик лавозимида бўлишнинг навбатдаги ўн йиллик муддатига Сурхондарё вилоят судининг жиноят ишлари бўйича судьяси лавозимига; Қурбонов Шухратжон Шавкатжонович – судьялик лавозимида бўлишнинг навбатдаги ўн йиллик муддатига Наманган вилоят судининг жиноят ишлари бўйича судьяси лавозимига; Турдиев Бехзодбек Фазлидинович – судьялик лавозимида бўлишнинг навбатдаги ўн йиллик муддатига Андижон вилоят судининг жиноят ишлари бўйича судьяси лавозимига; Жуманов Ойбек Кенжаевич – судьялик лавозимида бўлишнинг навбатдаги ўн йиллик муддатига Сурхондарё вилоят судининг жиноят ишлари бўйича судьяси лавозимига; Олимов Давронбек Эркинович – судьялик лавозимида бўлишнинг навбатдаги ўн йиллик, шундан беш йил муддатга Наманган вилояти жиноят ишлари бўйича Янгиқўрғон туман судининг раиси лавозимига; Анаров Фуркат Шухратович – судьялик лавозимида бўлишнинг навбатдаги ўн йиллик муддатига Самарқанд вилоят судининг фуқаролик ишлари бўйича судьяси лавозимига; Бойқораев Рустамжон Мухаммадович – судьялик лавозимида бўлишнинг навбатдаги ўн йиллик муддатига Наманган вилояти фуқаролик ишлари бўйича Наманган туманлараро судининг судьяси лавозимига; Ахмадалиев Кахрамон Кадирович – судьялик лавозимида бўлишнинг навбатдаги ўн йиллик муддатига Андижон вилояти жиноят ишлари бўйича Хўжаобод туман судининг тергов судьяси лавозимига; Мирзакаримова Нигорахон Ибрагимовна – судьялик лавозимида бўлишнинг навбатдаги ўн йиллик муддатига Тошкент вилоят судининг фуқаролик ишлари бўйича судьяси лавозимига; Нуралиева Зулфия Алишеровна – судьялик лавозимида бўлишнинг навбатдаги ўн йиллик муддатига Тошкент шаҳар фуқаролик ишлари бўйича Мирзо Улуғбек туманлараро судининг судьяси лавозимига тайинланди. Шунингдек: Каримов Сарвар Хасанович – судьялик лавозимида бўлишнинг муддатсиз даврига Тошкент вилоят судининг жиноят ишлари бўйича судьяси лавозимига; Садиков Осим Адилович – судьялик ваколати муддати даврига Андижон вилоят судининг иқтисодий ишлар бўйича судьяси лавозимига тайинланди. Бундан ташқари: Мамарайимов Илхом Мамарахимович – судьялик ваколати муддати даврининг беш йил муддатига Тошкент вилояти жиноят ишлари бўйича Янгийўл шаҳар судининг раиси лавозимига қайта тайинланди; Исаров Кахрамон Ирисалиевич – судьялик ваколати муддати даврининг беш йил муддатига Тошкент вилояти жиноят ишлари бўйича Чиноз туман судининг раиси лавозимига қайта тайинланди ва шу муносабат билан Тошкент вилояти жиноят ишлари бўйича Янгийўл шаҳар судининг раиси лавозимидан озод этилди; Арсланов Жахонгир Юлдашович – судьялик ваколати муддати даврига Самарқанд вилояти жиноят ишлари бўйича Самарқанд шаҳар суди раисининг ўринбосари лавозимига қайта тайинланди ва шу муносабат билан Самарқанд вилояти жиноят ишлари бўйича Нуробод туман судининг раиси лавозимидан озод этилди; Аллаев Одил Неъматович – судьялик ваколати муддати даврининг беш йил муддатига Самарқанд вилояти жиноят ишлари бўйича Каттақўрғон туман судининг раиси лавозимига қайта тайинланди ва шу муносабат билан Самарқанд вилояти жиноят ишлари бўйича Тойлоқ туман судининг раиси лавозимидан озод этилди; Қодиров Самаджон Адхамжанович – судьялик ваколати муддати даврига Тошкент вилоят судининг жиноят ишлари бўйича судьяси лавозимига қайта тайинланди ва шу муносабат билан Наманган вилояти жиноят ишлари бўйича Наманган шаҳар судининг раиси лавозимидан озод этилди; Жаббаров Иброхим Султонмуратович – судьялик ваколати муддати даврининг беш йил муддатига Наманган вилояти жиноят ишлари бўйича Наманган шаҳар судининг раиси лавозимига қайта тайинланди ва шу муносабат билан Наманган вилояти жиноят ишлари бўйича Чортоқ туман судининг раиси лавозимидан озод этилди; Мустафаев Бахтиёр Улашович – судьялик ваколати муддати даврига Сурхондарё вилояти фуқаролик ишлари бўйича Денов туманлараро судининг раиси лавозимига қайта тайинланди ва шу муносабат билан Сурхондарё вилояти фуқаролик ишлари бўйича Денов туманлараро судининг судьяси лавозимидан озод этилди; Абдуллаев Бобур Махмудович – судьялик ваколати муддати даврига Хоразм вилоят судининг фуқаролик ишлари бўйича судьяси лавозимига қайта тайинланди ва шу муносабат билан Хоразм вилояти фуқаролик ишлари бўйича Урганч туманлараро судининг судьяси лавозимидан озод этилди. Судьялар олий кенгаши матбуот хизмати
Таълим, илм-фан ва амалиёт узвийлиги таъминланади
Жорий йилнинг 21 август куни давлатимиз раҳбари “Одил судлов соҳасида юқори малакали кадрлар тайёрлаш тизимини тубдан такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги фармонга имзо чекди. Ушбу фармон билан Судьялар олий кенгаши ҳузуридаги Судьялар олий мактаби негизида Ўзбекистон Республикаси Одил судлов академияси ташкил этилди. Ўтган қисқа вақт давомида фармон мазмун-моҳияти кенг жамоатчиликка тушунтириш ишлари олиб борилди, шунингдек, Одил судлов академияси касбий қайта тайёрлаш курсларига кириш танлови ҳам бўлиб ўтди. Фармонда белгиланганидек, Одил судлов академияси касбий қайта тайёрлаш курслари таҳсили 2025 йил 1 октябрдан давлат гранти асосида суд ихтисосликлари бўйича ташкил этилади. Академияга кириш танлови психология, чет тиллари, суд ихтисослиги бўйича тест синовлари, ёзма имтиҳон ва якка тартибдаги суҳбат босқичларидан иборат бўлгани жамоатчиликка маълум. Чунки, ҳар бир босқич жараёни ва уларнинг натижалари ҳақида мунтазам ахборот бериб борилдики, бу жараён очиқ ва шаффоф ўтганини билдииради. Танловда психологик тест босқичи киритилганлиги фармоннинг ниҳоятда муҳим жиҳатларидан бири ҳисобланади. Негаки, судьядан нафақат тегишли ҳуқуқий билимларга эга бўлиш, шу баробарида ҳар қандай стрессга чидамлилиги, эмоционал барқарорлиги ва ички адолат ҳиссига эга бўлиши ҳам талаб этилади. Психологик тест айнан бўлажак судьяни бундай синовларга қанчалик бардошлилигини аниқлашда муҳим аҳамият касб этди, дейиш мумкин. Чет тиллари бўйича синов босқичи эса талабгорларнинг, яъниким, бўлажак судьяларнинг халқаро ҳуқуқий жараёнларда қатнашишга тайёргарлигини, қолаверса, чет эл адабиётларидан қай йўсинда самарали фойдалана олиш имкониятларини белгилашга хизмат қилади. Бундай тажриба Қозоғистон ва Латвия каби мамлакатлар тажрибасида мавжуд. Касбий қайта тайёрлаш курслари қонунчиликни қўллаш кўникмасининг амалиёт билан узвий боғлиқлигини таъминлаган ҳолда “назария – амалиёт - имитация” тамойили асосида дуал таълим шаклида ташкил этилади. Мазкур тамойил асосида машғулот ўтказиш ўзининг жуда катта ижобий самарасини беради. Бунда бўлажак судья машғулотлар давомида ҳар бир суд процесси иштирокчиларини, яъни судья, прокурор, судланувчи, даъвогар, жавобгар, гувоҳ, эксперт, таржимон, мутахассис кабиларнинг ролида имитациялар орқали қайта-қайта чиқишлар қилади, процесс иштирокчилари билан мулоқотга киришади. Натижада у касбий кўникмаларини Академиянинг ўзида таълим олиш жараёнидаёқ шакллантиради. Дуал таълимнинг моҳияти шундаки, у – билим олувчига таълимни ўз йўналишига мос ташкилотда меҳнат қилиш билан бирга олиб бориш имкониятини берувчи тизимдир. Бунда уларга мазкур муассасалардан устоз бириктирилади. Мақсад - суд тизими учун малакали ва замонавий касбий кўникмаларга эга бўлган кадрларни тайёрлаш ва касбни эгаллашга кенг имконият яратиш бўлиб ҳисобланади. Бугунги кунда ушбу тизим Германия, Австрия, Швейцари ва Корея Республикаси каби мамлакатларда жуда катта ўрин эгаллайди. Касбий қайта тайёрлаш курслари тингловчиларининг амалий кўникмасини шакллантириш мақсадида амалий машғулотлар деонтологик услубда ўтказилади. Бунда тингловчилар тегишли ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органлар, адвокатура, суд-экспертиза ва бошқа давлат органлари ва муассасалари фаолиятида бевосита иштирок этиши таъминланади. Фармонда таълим жараёнининг деонтологик усулда амалга оширилишини белгиланиши ҳужжатнинг яна бир муҳим жиҳатларидан ҳисобланади. Деонтология, аввало, судьянинг бурчи, обрўси, қиёфаси, номуси ва виждони ҳақидаги фан ҳисобланади. Зеро, деонтология юнончада “бурч”, “ахлоқ” маъноларини англатади. Деонтологик усул эса, судья одобига оид нормаларни таълим жараёнининг узвий қисмига айлантириш орқали амалга оширилишини англатади. Зеро, судьяга Судьялар одоби кодеси қоидалари мазмун-моҳияти машғулотлар жараёнида мутассил сингдириб борилади ва бу уларнинг бенуқсон обрў-эътиборини сақлаши ва янада шакллантириши заруриятидан келиб чиқади. Бундан ташқари, фармонда касбга қайта тайёрлаш курсларида суд мажлисларини реал вақт режимида кузатиш ва судьянинг процессуал ҳаракатларини таҳлил қилиш имконини берувчи “виртуал суд” машғулотлари жорий этилиши назарда тутилган. Шунингдек, ҳужжат талабига кўра, сунъий интеллект технологияларидан фойдаланиш бўйича ўқув дарслари ташкил этилади. Зеро, бўлажак судья суд мажлисларини кузатган ҳолда унга судьянинг процессуал ҳаракатларини таҳлил қилиш имконияти яратилмоқда. Бу ҳолат, ўз навбатида, албатта, курсни тамомлаган бўлажак судьяни касбий кўникмаларини шакллантирилишида ўзининг ижобий самарасини ўтказмасдан қолмайди. Чунки халқимизда “ юз марта эшитгандан, бир марта кўрган афзал”, деган нақл айнан шу жойда ўз аҳамиятини кўрсатади. Академияда 2026/2027 ўқув йилидан бошлаб “Суд фаолияти” мутахассислиги бўйича амалий магистратура дастури асосида ўқитиш ташкил этилиши ҳам кўзда тутилган. Бу босқичда ўқув жараёни таълимнинг кундузги ва кечки шаклларида ташкил этилади. Академияга қабул қилишда номзодларнинг муайян тоифаларига республиканинг бошқа олий таълим ташкилотларига кириш учун қонунчилик ҳужжатларида назарда тутилган имтиёзлар татбиқ этилмайди. Одил судлов Академияси том маънода суд тизими учун кадрлар тайёрлайдиган асосий муассаса бўлди, десак муболаға бўлмайди. Эндиликда таълим жараёни “устоз-шогирд” анъанаси асосида , яъни “бўлажак судьяни судья ўқитади” тамойилига таянилган ҳолда олиб борилади. Фикримизча, бу жуда ҳам тўғри ва адолатли ечим. Чунки, узоқ йиллик тажриба шуни кўрсатмоқдаки, махсус йўналишларда судья лавозимида ишламаган, суд процессини бевосита олиб бормаган ва уни ўз танасидан “ўтказмаган” шахснинг касбий тайерлашга жалб қилинганидан кутилган самара бўлгани йўқ. Чунки бундай вазиятда ҳуқуқ нормаларини у ёки бу вазиятда қўллаш, суд амалиётидаги муаммоларни таҳлил қилиш, уларнинг мақбул ечимини ишонарли тарзда етказиб бериш имконияти бўлмайди. Чунки профессионал бўлмаган, масаланинг фақат назарий жиҳатларини ёритишдан нарига ўтилмайдиган машғулотларда амалий кўникмалар шаклланиши қийин. Шу маънода Президент фармони талаби бу борадаги ёндашувни тубдан ўзгартиришни тақозо қилади. Хулоса қилиб айтганда, фармон билан судьялик лавозимига номзодлар тайёрлашнинг замонавий талаблари ва унинг шаффоф ва холис механизмлари жорий этилмоқда. Бу эса назарий ва амалий кўникмаларга эга бўлган судьялар корпусини шакллантириш самарадорлигини янада оширишга хизмат қилади. Илҳом Насриев, юридик фанлар доктори, профессор
Ишонч телефони
Сизда ариза, шикоят ёки таклифлар мавжудми? Судьялар олий кенгашига ишонч телефонлари орқали мурожаат қилинг!
71 200-26-00 ёки 1190