2022 йилнинг 5-15 октябрь кунлари АҚШ Конгресси “Очиқ дунё” (Open World) )дастури доирасида дунёнинг қатор давлатлари мутахассислари қатори Ўзбекистон адлия ва суд органларининг беш нафар вакили ҳам уммон ортида бўлиб, инсон ҳуқуқларини самарали ҳимоя қилиш бўйича халқаро амалиёт, бугунги глобаллашув даврида юзага келаётган турли ҳуқуқий муносабатлар, уларнинг ечимлари, жорий этилаётган янгича тартиблар билан яқиндан танишганди. Жорий йилнинг 16-17 июнь кунлари Мўғулистон пойтахти Улан-Баторда ташкил этилган халқаро конференцияни икки ярим йил аввалги малака ошириш шаклида ўтган тадбирларнинг мантиқий давоми дейиш мумкин. Чунки, конференцияга айни дастур битирувчилари бўлган судьялар таклиф этилиб, “Суд ҳокимиятининг мустақиллиги ва суд жараёнларини рақамлаштириш” мавзуси муҳокама қилинди. Дарҳақиқат, ахборот технологияларининг мислсиз тараққиёти катта имкониятлар билан бирга муайян муаммолар юзага келтираётгани ҳам рост. Суд тизимининг рақамли трансформацияси одил судлов самарадорлигини ошириш, унинг очиқ ва шаффофлигини таъминлашга хизмат қилиши шубҳасиз. Айни жараёнда суд ҳокимияти мустақиллигини таъминлаш, ташқи таъсирлардан ҳимоя қилиш ҳам муҳимки, бунинг ҳуқуқий ва технологик ечимлари глобал аҳамият касб этади. Шундан келиб чиқиб, конференцияда кадрлар салоҳиятини ошириш, уларда рақамли муҳитда ишлаш кўникмаларини шакллаштириш ва зарур ресурслар билан таъминлаш, бу жараёнда ҳуқуқий таълим билан амалиёт уйғунлашуви, бу борада тажриба алмашинувларини изчил йўлга қўйиш ҳамда зарурий тавсиялар ишлаб чиқишга алоҳида эътибор қаратилди. Шунингдек, профессионал мулоқот учун ишга туширилган минтақавий электрон платформа имкониятларини янада кенгайтириш зарурияти ҳам қайд этилди. Халқаро анжуманда Тошкент шаҳар суди судьяси Фаррух Тўрахўжаев ва Тошкент туманлараро маъмурий суди раиси Суҳроб Йўлдошев иштирок этди. Қайд этиш керакки, вакилларимиз иштироки тингловчи мақомида бўлгани йўқ. Аксинча, уларнинг маърузалари орқали мамлакатимизда изчил давом этаётган суд-ҳуқуқ ислоҳотлари, айни жараёнда тизимни рақамлаштиришга берилаётган алоҳида эътибор, бу борада қабул қилинган ҳуқуқий ҳужжатлар ҳамда уларнинг ижроси хусусида атрофлича маълумот берилди.
Озарбайжон Республикаси пойтахти Боку шаҳрида Туркий давлатлар ташкилотига (ТДТ) аъзо мамлакатлар Судьялар кенгашлари раисларининг 3-йиғилиши бўлиб ўтди. Ўзбекистон Республикаси Судьялар олий кенгаши раиси Холмўмин Ёдгоров иштирок этган тадбирда ТДТга аъзо давлатлар судьялари ҳамжамиятлари ўртасидаги ҳамкорликнинг ҳуқуқий асосларини янада ривожлантириш, аввалги келишувлар ижроси ва истиқболдаги вазифаларлар муҳокама қилинди. Йиғилиш тарихий аҳамият касб этиб, унда Туркий Давлатлар Ташкилоти(ТДТ)га аъзо давлатлар Судьялар кенгашлари тармоғининг Низоми имзоланди. Қайд этилдики, мазкур ҳужжат ТДТга аъзо давлатлар судьялари ҳамжамиятлари ўртасидаги ҳамкорликни янги босқичга кўтариб, қўшма лойиҳалар амалга ошириш, тажриба алмашинуви, суд ҳокимиятининг мустақиллигини янада мустаҳкамлаш, малака ошириш ва илмий тадқиқотлар ўтказиш каби ишларга кенг имконият яратади. Шунингдек, суд-ҳуқуқ соҳасидаги институционал ҳамкорликни кучайтириб, жамоатчиликнинг суд ҳокимиятига нисбатан ишончини янада оширишга хизмат қилади. Фото:Media.az Судьялар олий кенгаши матбуот хизмати
Судьялар олий кенгашга келаётган мурожаатлар сидирғасига шикоятлардан иборат эмас. Улар орасида таклифлар, муайян масалалар юзасидан тавсия ва мулоҳазалар ҳам талайгина. Шунингдек, миннатдорлик мактублари ҳам тез-тез учрайдики, кейинги икки ойда ўндан зиёд шундай номалар келди. Ташаккурномалар - изҳордан ташқари эътибор ҳам ҳисобланади. Тошкентлик М. Лола суд орқали фарзандларини ўз қарамоғи олганидан хурсанд бўлиб, ишни кўриб чиққан фуқаролик ишлари бўйича Мирзо Улуғбек туманлараро суди судьяси З. Нуралиевага самимий ташаккур айтган. Россия фуқароси Б. Нигина ҳам ушбу суддан ва судьядан оталик фактини белгилаш ҳақидаги аризаси холис кўриб чиқилиб, қонуний қарор қабул қилинганидан мамнун эканини билдирган. Яна бир пойхатлик фуқаролик А. Жумабоев уйсиз қолиб кетиши эҳтимоли юзга келгач, судга қилган мурожаати қаноатлантирилганидан ўта хурсандлигини айтиб, ташаккур йўллаган (иш фуқаролик ишлари бўйича Яккасарой туманлараро суди судьяси Б. Жамолов раислигида кўриб чиқилган) йўллаган. Навоий вилояти Кармана туманида истиқомат қилувчи М. Шодиева меросга доир узоқ йиллик низо судда қисқа фурсатда қонуний ечим топганини билдирган ва (фуқаролик ишлари бўйича Кармана туманлараро суди судьяси Д. Аҳмедовага) самимий раҳмат айтган. Тошкентлик Р. Абитов (1938 йилда туғилган) ўзига доир йўл-транспорт ҳодисасига доир иш жиноят ишлари бўйича Миробод туман судида (суд раиси С. Содиқов) холис ва қонуний кўриб чиқилгани, иш бўйича барча ҳолатлар синчковлик билан ўрганилгани, бу жараёнда ҳақиқатни аниқлаш учун киритган илтимосномалари қаноатлантирилганини мактубида бироз ҳаяжон билан баён қилгани алоҳида диққатга молик. Ички ишлар вазирлиги Қоровул қўшинлар қўмондонлиги раҳбариятидан келган мактубда Тошкент шаҳар судининг иқтисодий ишлар бўйича судлов ҳайъатида иккита низо кўриб чиқилгани айтилади. Мактубда анча мураккаб бўлган ишлар якунида Қоровул қўшинлари сафида хизмат қилаётган 811 нафар ҳарбий хизматчилар ва уларнинг 3000 нафарга яқин оила аъзоларининг бузилган ҳуқуқлари тикланганини мамнуният билан қайд этиб, судлов ҳайъати судьяларини (Р. Бердиёров, А. Ибрагимов, Б. Кеунимжаева, Ж. Ҳусанов, И. Юсупов ва Ш. Ахроров) бирма-бир тилга олиб ўтилган. Суд қароридан тарафлар бирдек рози бўлмаслиги табиий. Норози тарафнинг шикоят қилиш ҳуқуқи қонун билан кафолатланган, бироқ ундан қаноат ҳосил қилган тараф зиммасида миннатдорлик билдириш мажбурияти йўқ. Ва бўлишиям мумкин эмас. Чунки, судья ўз вазифасини бажарди: чекига тушган ишни холис кўриб, қонун доирасида қарор қабул қилди. Чуқурлашмайлик, норози тарафнинг шикояти, ундаги важларга юқори суд инстанциясида ҳуқуқий баҳо берилиши – алоҳида масала, алоҳида жараён. Ҳозир гап, қайси инстанцияда бўлмасин, судда муроди ҳосил бўлган тарафнинг миннатдорлиги ҳақида кетяпти. Миннатдорлик – хос ҳолат, унинг изҳори хоҳиш, демакки, маънавият-ахлоқий ҳислатларга боғлиқ. Яъниким, айтилса, хурсанд бўлинади, акси бўлса, гинахонлик йўқ. Лекин-чи, “ташаккур” каломи айтганга ҳам, эшитганга ҳам ёқимли экани ҳаққи рост!