Янгиликлар

Тармоқдаги жазава: кимга зарар, кимга наф?

 Фарғоналик Х. Тошпўлатов ижтимоий тармоқлар биринчи марта чиқиш қилаётгани йўқ. Бундан аввал ҳам (маҳаллий блогер ёрдамида) фуқаролик ишлари бўйича Риштон туманлараро судидан (ҳали ниҳоясига етмаган иш бўйича!) норозилигини ҳиссиёт билан баён қилган, унда одоб ва тартиб чегарасидан чиқилгани сабаб баёнот шаклида муносабат билдиришга тўғри келганди. Кенгаш муносабатига нисбатан (яна ўша маҳаллий блогер ёрдамида) “ана баёнотингга жавоб-мана баёнотингга жавоб” қабилидаги кейинги чиқиши очиқ қолдирилганининг сабаби бошқа. Яъниким, судга иши тушганларнинг аксарияти ўзини ҳақ деб билади, шунга қарамай уларда ишонч-у умиддан ташқари хавотир, ҳаяжон ва ҳатто асабийлик кузатилиши ҳам бор гап. Натижада айримлар шошқалоқлик қилиб, баъзилар мавжуд тартиб-қоидалардан бехабар ҳолда барвақт ижтимоий тармоқларда бонг уришга тушадики, шу ва бу каби ҳолатларга тушуниш билан муносабатда бўлинаётганлиги туфайли ҳуқуқий чоралар кўришдан кўра мавжуд қонун ва қоидаларни эслатиш билан чекланмоқда. Бироқ, бу - андишанинг оти қўрқоқ, дегани эмас. Фуқаро Х. Тошпўлатов бу сафар гўёки ижтимоий тармоқларни зирриллатиб,  Фарғона туманлараро маъмурий суди судьясига (аёл) ёпишибди.  Унингча, судьяча (?) – овсар (!), (унинг аризасини рад этиб)  “етти ухлаб тушга кирмаган амалиётни” қўллабди, агар у юқорироқ судга ишга ўтиб қолса, фуқаролар ҳолига маймунлар йиғлайди, шундай чаласавод  судья “сизнинг мактабингиз мевасими”, Фалончиев? Ва ҳоказо, ҳоказо... Биринчи инстанция судидан норози тарафнинг шикоят қилиш ҳуқуқи қонунда кафолатланган. Бир эмас, бир неча поғонадан иборат суд инстанцияларига мурожаат қилиш имконияти бўлатуриб, тармоқларда “ўзидан қаҳрамон ясаш” фойдадан кўра, зарар келтириши мумкин. Суд ҳужжатларининг қонунийлигига юқори инстанция суди томонидан ҳуқуқий баҳо берилади, номида “судьялар” сўзи бўлгани билан  Кенгашга бундай ваколат берилмаган. Судьялар хато ва камчиликларга йўл қўйса-чи? Мана бу Судьялар олий кенгаши ваколатига доир масала. Бироқ бунга тармоқлардаги асоссиз ва ҳақоратомуз чиқишлар асос бўлаолмайди. “Оғзи полвон” мурожаатчининг норозилигига сабаб бўлаётган суд қарори  ҳали  юқори инстанцияда кўрилгани йўқ: унинг ҳуқуқий қуввати  қандай, судья хато-камчиликка йўл қўйганми-йўқми - аввалдан  бир нима дейиш - туғилмаган чақалоққа исм қўйишдек гап. Ҳозир айтиш керак бўлгани шуки, судьянинг шаъни ва қадр-қимматини камситишга қаратилган ҳар қандай хатти-ҳаракат жавобгарлик келтириб чиқариши мумкин. Бу борада керакли чоралар кўриш эса, қонунга кўра, Кенгаш  ваколатига тааллуқли масаладир.  Судьялар олий кенгаши  матбуот хизмати

14 Сентябрь 2023 969

Математик эмас, хушёрлик керак

Telegram” мессенжеридаги “Yuristkadr” канали маъмури илинган нарсани тармоққа олиб чиқавермайди. Тизимга оид ҳар бир чиқиши яхшигина тош босадики, уларда профессионализм, холислик ва ўзганинг шаъни ва қадр-қимматига ҳурмат  яққол кўринади.  Куни кеча каналидаги кафтдеккина чиқиши ҳақидям гап шу. Муаллиф пойтахт суди фуқаролик ишлари судлов ҳайъатининг қайсидир қарорида зарб этилган саналардаги (ой, кун, йил) хатоларни бир-бир санаб,  таҳлил этиб, ҳукм-хулоса ясар экан, (мазкур судлов ҳайъатига) “битта математик керакка ўхшаётгани”ни таъкид этади.  Муаллиф “оқ калтак-қора калтак” қилаётган суд қарори қайси судья томонидан қабул қилинганини очиқламайди. Буни, яхши гумонда, судга нисбатан ҳурмат сифатида қабул қилиш мумкин. Ташаккур. Хатолар? Бош устига: улар техник хусусиятга эгалиги, суд ҳужжати қонунийлигига таъсир этган-этмаганидан қатъий назар, кўз юмилмайди. Бироқ “математик кераклиги” ҳақидаги писанда ортиқчадай. Фуқаролик судларидаги иш юкламалари ҳақида гапирмайлик, бу ҳақда муаллиф ҳаммадан кўпроқ бонг уриб келмоқда. Айтиш жоиз  бўлган гап шуки, шу суднинг судьялари, низо қувватидан келиб чиқиб, тарафлар фойдасига миллионлаб-миллиардлаб зарарлар, шунингдек, давлат божлари ундириб келмоқда, илло, уларнинг ҳисоб-китобида ҳеч қачон математикка эҳтиёж сезилмаган.  Хуллас, мисолдан келиб чиқилса, судларга (судьяларга деяверайлик!) математик эмас, хушёрлик керак. Эътиборга олинади.   Судьялар олий кенгаши  матбуот хизмати

12 Сентябрь 2023 1450

Тақдимот, амалий семинар - судьяларни жам қилган мавзу

Бундай тадбир ўтказилишига анчадан буён зарурият бор эди, чунки, судларда давлат божи белгилаш масаласида баҳс-мунозаралар етарли бўлиб, бу, айниқса, Кенгаш ҳузуридаги Ўзбекистон Судьялар клубининг электрон платформасида яққол кўзга ташланаётганди. Мавзу юзасидан билдирилаётган фикр-мулоҳазалар, бу борадаги суд амалиёти таҳлилидан хулоса қилиндики, давлат божи белгилаш масаласида семинар-машғулотлар ўтказишга, дарҳақиқат, эҳтиёж бор, бироқ аввал ҳуқуқий қўлланма тайёрлаш мақсадга мувофиқроқ. Қўлланма тақдимоти  амалий-семинар билан бирга ўтказилса, шунда самара кўпроқ бўлиши  аниқ. Шу тариқа Судьялар олий кенгаши ташаббуси билан фуқаролик ва иқтисодий судларда давлат божини белгилаш ва ундиришга оид ҳуқуқий қўлланмай тайёрлашга киришилди. Кенгаш аъзолари масъуллигида Судьялар олий мактабининг профессор-ўқитувчилари, ҳуқуқшунос олимлар ва амалиётчилар томонидан қисқа вақтда катта ҳажмдаги ишни бажарилиб, ниҳоят, қўлланмалар тайёр бўлди. Куни кеча, аввалдан мўлжал қилинганидек, “Фуқаролик судларида давлат божини белгилаш ва ундириш тартиби” ва “Иқтисодий судларда давлат божи ундириш тартиби ” қўлланмалар тақдимоти  ва шу мавзуда амалий семинар бўлиб ўтди. Фуқаролик ва иқтисодий судлар судьялари иштирокида бевосита ва билвосита (онлайн) ўтган тадбир фақат қўлланмалар аҳамияти доирасида  қуруқ маърузалар билан чеклангани йўқ. Аксинча, тадбир давлат божини белгилашда суд амалиётда учраётган ҳолатлар, уларнинг ҳуқуқий ечимлари  бўйича ростмона жонли мулоқот шаклида кечдики, натижада семинар белгиланган вақтдан ўтиброқ ниҳоясига етди. Шундаям мавзу ёпилмади:  жонли мулоқот Судьялар клуби электрон платформасида давом этиши, таклиф ва мулоҳазалар умумлаштирилиши, заруриятга қараб, қўшимча тегишли чора-тадбирлар ишлаб чиқилиши айтилди.   Мавзу долзарблигининг яна бир муҳим нуқтаси шундаки, бож деганда фақат давлат манфаатларинигина тушуниш тўғри эмас. Одил судловни амалга ошириш муайян молиявий харажатларни келтириб чиқариши маълум. Хусусан, фуқаролик ва иқтисодий судларда низо  хусусиятидан келиб чиқиб, харажатларнинг маълум қисми тарафлар зиммасига юклатилади.  Бу эса ҳар бир ҳолатда суд харажатларини тақсимлаш тўғрисида қарор қабул қилишни тақазо этади. Суд ҳужжатларининг қонуний, асосли ва адолатлилиги эса давлат божини тўғри тақсимлашга ҳам боғлиқ. Суд харажатларини тўғри тақсимлаш эса фуқаролар ва юридик шахсларнинг ҳуқуқ ва эркинликларини бошқа шахсларнинг ҳуқуқ ва эркинликларини бузмаган ҳолда амалга оширишни, мулкий ҳуқуқларини ҳимоя қилишни таъминлайди. Шунингдек, тадбирда давлат божи миқдорини белгилашдан ташқари уни ундириш ёки кечиктириш, бўлиб-бўлиб тўлашга оид тартиблари хусусида кенг жамоатчиликка тушунтиришлар бериш, бу борадаги ҳуқуқий ҳужжатлар тарғиботи  муҳимлиги ҳам қайд этилиб, тегишли тавиялар берилди.

10 Сентябрь 2023 880
Нажмите на кнопку ниже, чтобы прослушать текст Powered by GSpeech