Янгиликлар

Суд тизими: соҳани рақамлаштириш нималарда кўринади?

Жамиятда қонунустуворлигини таъминлаш, фуқаролар ҳуқуқ ва эркинликларини кафолатли ҳимоя қилишда муҳим ўрин тутади. Сўнгги йилларда судлар фаолиятида очиқлик ва шаффофликни таъминлаш борасида олиб борилган ислоҳотлар фуқаро ва тадбиркорларнинг ҳуқуқ ҳамда қонуний манфаатларини ҳимоя қилиш кафолатларини кучайтириш имконини бермоқда. Ҳеч кимга сир эмас, фуқароларнинг судлар фаолияти ва суд ишлари тўғрисида эркин ахборот олиш ҳуқуқини таъминланиши очиқлик ва шаффофликни таъминлашга хизмат қилади. Мазкур ҳуқуқ эса, очиқ ва ошкора суд муҳокамасида иштирок этиш, суд органларидан маълумот сўраш ва судлар фаолияти тўғрисида ҳамма учун очиқ бўлган маълумотларни олиш орқали таъминланади. Албатта, замонавий дунёда мазкур усулларни ахборот-технологияларини тўлиқ жорий этмай туриб, амалга ошириш имкони йўқ. Шу боис мамлакатимизда судлар фаолиятида очиқлик ва шаффофликни таъминлаш мақсадида ислоҳот соҳани рақамлаштиришга алоҳида эътибор қаратилмоқда. Бу борадаги ислоҳотлар “Рақамли Ўзбекистон – 2030” стратегияси доирасида амалга оширилмоқда. Хўш, соҳани рақамлаштириш нималарда кўринади? Бунга жавобан шуни таъкидлаш жоизки, видеоконференцалоқа тизимидан фойдаланиш орқали суд мажлисида иштирок этиш, судлар томонидан кўриладиган ишларни судьялар ўртасида автоматик тақсимлаш, суд якуний хулосаларини интернет тармоғида жамоатчилик эътиборига ҳавола этиш ҳамда ижро ҳужжатларини ахборот технология воситаларидан фойдаланиб электрон шаклда юбориш каби механизмлар жорий этилди. Албатта, бу ҳақда фикр юритганда, судлар фаолиятида очиқлик ва шаффофликни таъминлаш фуқаролар, жамият ва судлар фаолиятига қандай ижобий таъсирини кўрсатади, деган ҳақли савол туғилади. Аввало, бу фуқароларни судларга ҳеч қандай бюрократик тўсиқларсиз мурожаат қилиш имокниятини беради. Бугунги кунда ҳар қандай юридик ва жисмоний шахс даъво ариза, ариза ва шикоятларини “exsud.sud.uz” сайти орқали электрон кўринишда юбориши мумкин. Шунингдек, Олий суди томонидан “my.sud.uz” сайти орқали “судга электрон мурожаат юбориш”, “судга мурожаат намуналари”, “давлат божи калькулятори”, “электрон тўлов тизими”, “суд қарорларини онлайн олиш” каби интерактив хизматларнинг йўлга қўйилгани фуқароларнинг мурожаат қилиш имкониятини кенгайтирмоқда. Иккинчидан, фуқароларни суд ишларида иштирок этиш имкониятини оширади. Аниқроқ айтганда, фуқаролар бугунги кунда видеоконференцалоқа режимидан фойдаланилган ҳолда суд ишларини юритишга иштирок этиш имкониятига эга. Учинчидан, судлар фаолияти тўғрисида жамоатчиликка ўз вақтида ва объектив ахборот бериш жамиятда ҳуқуқий хабардорлик даражаси ошишига имкон яратади. Жумладан, бугунги кунда мазкур маълумотларни онлайн тарзда олиш имконини берувчи “stat.sud.uz” сайти ишга туширилганини алоҳида таъкидлаш жоиз. Тўртинчидан, судларнинг иш фаолиятини енгиллаштиришга хизмат қилади. Буни “Адолат” ахборот тизимлари комплекси орқали кўриш мумкин. Мазкур тизим орқали давлат ҳокимияти ва бошқаруви органлари, маҳаллий давлат ҳокимияти органлари, хўжалик бошқаруви органлари, адвокатлар томонидан судларга даъво, ариза ва шикоятларни фақат электрон шаклда тақдим этиш, манфаатдор шахслар томонидан даъво, ариза ва шикоятларни кўриб чиқиш жараёнини онлайн тарзда кузатиб бориш, суд мажлиси иштирокчилари томонидан маълумотлар ва ҳужжатларни электрон шаклда юбориш ва суд ҳужжатларини судлар фаолиятига жорий этилган ахборот тизимидан фойдаланган ҳолда автоматлаштирилган равишда шакллантириш имконини бермоқда. Бешинчидан, судлов фаолияти устидан жамоатчилик назоратини таъминлаш ва судга нисбатан жамият ишончини оширишнинг самарали воситаси ҳисобланади. Шу муносабат билан судлар суд муҳокамаси ошкоралиги ва судлар фаолиятига доир ахборотни олиш ҳуқуқини амалга ошириш учун зарур шароит яратиши долзарб аҳамиятга эга. Дилмурод Артиков,Судьялар олий кенгаши ҳузуридаги Судьялар олий мактаби доценти,юридик фанлар бўйича фалсафа доктори(PhD)

30 Июнь 2023 1825

Тадбирдан аввалги ҳайрат:“танқид қилсак ҳамми?”

Ҳар қандай тадбир, катта ёки кичик бўлсин, маълум тайёргарлик талаб қилади. Кеча Судьялар олий кенгашида  бўлиб ўтган журналистлар билан учрашувга ҳам тадорик беш-олти кун бурун бошлаганди. Бу гал, аввалгилардан фарқи равишда, улар тадбирни ёритишлари учун эмас, аксинча, меҳмон сифатида давра тўрига таклиф этилгандики, сабаби - бугунги сана:  27-июнь – Мабуот  ва оммавий ахборот воситалар ходимлари куни. Тайёргарлик жараёнида фаол ҳамкорлик қилиб келаётган таҳририят ва журналистлар рўйхати шакллантирилди, тадбир ўтказиладиган кун аниқ бўлгач, уларни аввалдан “банд” қилиш учун  бирма-бир боғланилди. Чунки, сана арафасида фаол журналистларнинг харидорлари янаям кўпайиб, уларда  вақт масаласи муаммо бўлиб қолади-да. Шунинг ўзи кеча ва бугуннинг манзарасини чизиб беради: матбуот шундайки, соҳа вакиллари йил-ўн икки ой  - ўтаётган кунга хизмат қилади. Йилнинг фақат шу куни, яъни 27 июнь  - журналист ва матбуот ходимларига хизмат қилади. Шундай бўлиши ҳам керак. Матбуот ва оммавий ахборот воситаларининг жамиятдаги ўрнига ортиқча таъриф-у тавсифга ҳожат йўқ. Бугунги ахборот асрида-ку, инчунин! ...Тадбирга таклиф этилганларнинг аксарияти буни мамнуният билан қабул қилган бўлса, айримлари ҳайратлангани ҳам рост: “нега? Танқид қилсак ҳамми?”. Фаолиятимизга оид танқидларнинг барчаси мамнуният билан қабул қилинади десак, муболаға бўлади, тўғри. Бироқ танқид холис ва асосли бўлса, бош устига: қочмоқ ҳам, тонмоқ ҳам бефойда. Аксинча, бартараф этмоқ шартки, бунинг фойдаси ҳам ўзимизга! Буларнинг ҳаммаси жамиятда сўз эркинлиги ўз аксини топгани сари давлат органларида танқидга тоқатлилик ҳам шаклланиб бормоқдаки, бу ҳам оммавий ахборот воситалари ходимларининг хизмати. Танқид тан олинган жойда эса муросасиз журналистлар меҳнати эътирофини топади барибир  Кенгаш таклиф этган ва бундан ҳайратга тушган журналистнингбунга битта мисол. Ва бундай журналистлар битта эмас. Алқисса, тадбир чакки ўтмади.  Унда оммавий ахборот воситалари ходимлари касб байрами билан қутланди. Самимий тилаклар айтилди ҳамда суд ҳокимияти мустақиллигини мустаҳкамлаш, жамият ҳаётида ҳуқуқий маданиятни юксалтириш, энг муҳими,  ахборот майдонида ҳаққонийлик ва холислик тамойиллари содиқликда намуна кўрсатаётган бир гуруҳ оммавий ахборот воситалари ходимларига Судьялар олий кенгашининг эсдалик совғалари топширилди. Касб байрамингиз муборак бўлсин!

27 Июнь 2023 1057

“Қарздор” бўлган адиб, ўрнини билдирмаган шогирдлар ва фаол тингловчилар...

 Кеча  хабар берилгандики, эртага Судьялар олий мактаби тингловчилари билан маърифий тадбир бўлиб ўтади, унда, ким-ким, Ўзбекистон халқ ёзувчиси Муҳаммад Али шогирди – “Ўзбекистон адабиёти ва санъати” газетаси бош муҳаррири, шоир Хумоюн Акбаров билан иштирок этади. Тадбир белгиланган вақтда бошланди. Аммо атоқли ва ардоқли адибимизнинг иштироки, фавқулодда ва хайрли сафар сабаб, кейинроққа сурилди (“битта учрашувга қарздормиз, узр”). Шундай бўлса-да, шогирд Хумоюн Акбаров тадбирга ёлғиз ташриф буюрмади, балки таниқли адиб  Шойим Бўтаев билан бирга келдики, бу мамнуният билан қарши олинди. Чунки, табиатан камтар ва камсуқум Ш. Бўтаев таниқли ва сермаҳсул адиблар сирасига киради. Алқисса, маърифат аҳли билан ўтган бу галги учрашув ҳам қизиқарли, жонли, энг муҳими, жуда самимий кечди. Қизиқарли ва самимий кечганики, соатга қаралгани йўқ, натижада тадбир белгиланган вақтдан анча ўтиб ниҳоялади. Судьялар олий кенгаши ташаббуси билан Кенгаш ҳузуридаги Судьялар олий мактаби тингловчилари учун маърифий тадбирлар ўтказилишига алоҳида эътибор қаратилаётгани бежиз эмас.  Шиддат билан ўзгараётган давр ҳамма соҳа  вакилларига, хусусан, судьялар олдига ҳам янги талаб қўяётгани сир эмас. Бунда судьялар, судьялик лавозимига номзодларнинг маънавиятига алоҳида эътибор қаратилмоқда. Чунки, маънавий баркамол шахсгина зиммасидаги масъулиятни теран ҳис қилади. Судьялик алоҳида куч, катта билим ва кўникмалар талаб қилади. Чунки, у инсон тақдирини ҳал қилишда ақл кўзи билан кўриладиган адолат тарозисини беғараз ва холисона кўтаришни бенуқсон амалга ошириши керак. Адолат ва маънавият эса, давлат раҳбари таъкидлаганидек, ўзаро чамбарчас боғлиқ тушунчалардир, шу боис ҳам маънавият бўлмаган жойда  адолат бўлмайди.  Учрашувда таниқли ижодкорлар бўлажак судьялар учун инсон ҳаёти ва фаолиятида маънавиятнинг ўрни, китоб ва китобхонликнинг сир-синоатлари ҳамда аҳамияти ҳақида атрофлича, қизиқарли мисоллар билан гапирдилар. Тингловчилар ҳам бўш келгани йўқ, уларнинг саволлари меҳмонларни гоҳ ўйлантирган бўлса, гоҳ янаям жўшиб-жўшиб гапиришига туртки берди. Тадбир ниҳоясида шеърхонлик бўлди, меҳмонлар ўз китобларидан совға қилди.  Мезбонлар ҳам ўз навбатида ташриф учун ташаккур айтиб, яқинлашиб келаётган сана – 27 июнь- Матбуот ва оммавий ахборот воситалари ходимлари куни билан қутлаб, эсдалик совғаларини топширдилар. Судьялар олий кенгаши матбуот хизмати

22 Июнь 2023 1189
Нажмите на кнопку ниже, чтобы прослушать текст Powered by GSpeech