Янгиликлар
Тайинловларга оид очиқ танлов якунланди
Кенгаш вакиллари IOJTнинг Сеулда бўлиб ўтаётган навбатдаги конференциясида иштирок этмоқда
Нимаки қонунийдир, демак, у доимийдир
Форумда адлия ва нотариал палата вакиллари ҳам иштирок этди
Сабаб, асос ва оқибат
“Daryo”нинг “YouTube”даги каналида эълон қилинган собиқ судья билан суҳбат жорий йилнинг ўтган даврида неча нафар судья қандай асосларга кўра лавозимидан озод этилганига оид маълумотлар билан бошланади. Расмий манбага таяниб, тилга олинган рақамлар Кенгаш фаолияти натижаси экани рост, айни пайтда улар оммага мамнуният эмас, оғриқ билан билдирилишига таъкид шарт. Чунки, катта ишонч билан лавозимга тайинланган айрим судьяларнинг ваколатларини маълум асослар билан муддатидан илгари тугатиш, юмшоқ айтганда, ёқимсиз . Жиззах туманлараро иқтисодий суди собиқ судьяси М. Юлдашевнинг ушбу лавозимдаги фаолияти тўққиз ойда якунлангани хусусида ҳам гап шу. Мулоқот жараёнида М. Юлдашев фаолияти мобайнида маълум хато ва камчиликларга йўл қўйганини инкор этмайди, аммо унинг бадали лавозимидан озод этиш даражасида эмаслигини иддао қилади. Асосий урғу эса укасига доир жиноят ишидаги иштирокига берилади. Оға-инилардан бирининг оёғига тикон кирса, бошқасининг жони оғришини тушуниш мумкин. Бироқ судьялик шундайки, ушбу лавозим эгаларига нисбатан наинки хизмат пайтида, балки хизматдан ташқари вақтда ҳам маълум чекловлар жорий қилинган. Чекловлар кийинишидан тортиб, маълум тадбирларда иштирокигача, муомала маданиятидан оилавий муносабатлар, ҳатто дўст танлашда эҳтиёткор бўлишгача қамраб олинган. Хусусан, судья нафақат муайян суд иши бўйича ҳуқуқий маслаҳат беришга ва ўз фикрини билдиришга, шунингдек судда кўрилган ёки суд иш юритувидаги ишларни хизматдан ташқари ҳолатда муҳокама қилишга ҳақли эмас. Шундан келиб чиқилса, М. Юлдашевнинг укасига оид жиноят ишидаги иштироки унинг хизматдан ташқари ҳолатда суд иш юритувидаги ишларни муҳокама қилишига олиб келган ва бу Судьялар одоби кодекси қоидаларига зид экани ҳаракат экани ўз-ўзида маълум. Таъкид шартки, М. Юлдашевнинг лавозимидан озод этилиши унинг укасига доир жиноят ишидаги (у фирибгарлик, шахснинг шаънини ва қадр-қимматини камситувчи ҳамда инсон ҳаётининг сир тутиладиган томонларини акс эттирувчи маълумотларни ошкор қилиш жиноятларини содир қилишда айбдор деб топилиб, тегишли жазога тортилган, ҳукм айни пайтда қонуний кучда) иштироки билангина боғлиқ эмас. Унинг мавжуд тартибларга риоя этмай апрель ойи бошида рухсатсиз Жиззахдан Наманганга кетиб, етти кун иш жойида бўлмагани меҳнат интизоми бузилишидан ташқари судга мурожаат қилган тарафларнинг қонуний ҳуқуқ ва манфаатларига ҳам таъсир қилгани кўринади. Айни шу ойда судга тақдим этилган 60 та ариза қонунда белгиланган муддатда суднинг иш юритувига қабул қилиш масаласини ҳал қилмаган бўлса, 38 та иш бўйича уларни кўриб чиқиш муддатлари бузилган. Бундан ташқари кўриб чиқилган юздан ортиқ ишларни вақтида архивга топшириш чоралари ҳам кўрилмаган. Энг ёмони, тўққиз ойлик фаолияти давомида у кўриб тамомлаган ишлар бўйича 13 та ҳал қилув қарори юқори суд инстанцияларида тўлиқ бекор қилинган бўлса, 18 таси ўзгартирилган. Бу давр мобайнида М. Юлдашевнинг суд мажлиси жараёнидаги хатти-ҳаракатлари бўйича шикоят тушгани, ўтказилган хизмат текширувида (2024 йил, февраль) ундаги важлар қисман тасдиғини топгани, бироқ тизимнинг янги вакили экани инобатга олинган ҳолда (хизмат текшируви натижалари) муҳокама қилиш билан чекланганини айтиб ўтиш ортиқчалик қилмайди. Жиззах вилояти судлари судьялари малака ҳайъати томонидан ўтказилган кейинги хизмат текшируви хулосаси муҳокамасида М. Юлдашевнинг судья сифатида нафақат укасининг ишидаги иштироки, балки қисқа фаолиятида йўл қўйган бошқа хато-камчиликлари ҳам эътиборга олиниб, уни Жиззах туманлараро иқтисодий суди судьяси лавозимидан озод этиш ва ваколатларини муддатидан илгари тугатиш ҳақида қарор қабул қилинган. Мазкур қарор унинг шикоятига асосан аввал Судьялар олий малака ҳайъатида, сўнг Судьялар олий кенгашида кўриб чиқилиб, ўзгаришсиз қолдирилган. Кўринадики, Жиззах вилоят судлари судьялари малака ҳайъатининг қарори бир эмас, икки босқичда коллегиал кўриб чиқилган, демак, уни гўёки “йўлдан олиб ташлаш мақсадида” лавозимидан озод этилганига доир иддаоларида асос йўқ. Унинг шу мазмундаги важлари алоҳида ўтказилган хизмат текширувида ҳам тасдиғини топмаган. Юқорида катта ишонч билдирилиб, лавозимга тайинланган айрим судьяларнинг ваколатини (етарли асослар бўлса-да) муддатидан илгари тугатиш ёқимсиз экани айтилди. Лавозимидан озод этилганидан кейин кенг оммага изоҳ беришга тўғри келаётгани ҳам мамнунлик бахш этмайди. Чунки, маълум доирада муҳокама қилиниб, кўпчилик овоз билан қабул қилинган қарор тафсилотлари (шундоғам тафсилотларнинг оммага ошкор қилиш мумкин бўлган жиҳалатлари қаламга олинди) уни қабул қилган органдан кўра, шунга мажбур қилган шахс ҳақидаги дастлабки тасаввурларни ўзгартириши эҳтимоли йўқ эмас. Таассуф, унинг тармоқдаги чиқиши бошқа чора қолдирмади. Судьялар олий кенгаши матбуот хизмати
Судьялар ҳамжамиятининг икки вакиласи АҚШда бўлиб ўтган халқаро тадбирда иштирок этди
АҚШ Аёл судьялар ассоциациясининг йиллик конференцияси бўлиб ўтди. Калифорния штатининг Сан-Диего шаҳрида ташкил этилган тадбирда дунёнинг йигирма икки мамлакати аёл судьялари вакилалари, жумладан, Ўзбекистондан Судьялар олий кенгаши шўъба раҳбари Нодира Бобохонова ва Олий суд судьяси Муҳаббат Рабиева иштирок этди. “Одил судлов: ўтмиш, бугун ва келажак – уйғунлик сари” мавзусида ўтган конференцияда одил судловни амалга оширишда гендер тенгликни таъминлаш, хотин-қизларнинг суд тизимидаги ролига доир масалалар муҳокама қилинди. Шунингдек, аёллар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш, озодликдан маҳрум этилган хотин-қизларни жамиятга муваффақиятли қайтариш бўйича илғор тажрибалар ўрганилди. Турли давлат аёл судьялари ўртасидаги самарали ҳамкорлик хусусида сўз юритилди. Бундан ташқари одил судловни амалга оширишда сунъий интеллект имкониятларидан фойдаланиш, бу жараёндаги юзага келадиган муайян муаммолар ва уларнинг ҳуқуқий ечимлари бўйича фикр алмашилди. Судьялар хавфсизлигини самарали таъминлаш, иш ва шахсий ҳаёт ўртасидаги мувозанатни сақлаш бўйича тажрибадан ўтган қоидалари юзасидан жонли мулоқотлар қилинди. Шунингдек, тадбир доирасида суд биноларига танишув ташрифлари амалга оширилиб, федерал ва штат суд жараёнларида иштирок этилди, америкалик аёл судьялар билан учрашувлар ўтказилди. Маълумот учун: АҚШ аёл судьялари Миллий Асоссциацияси (National Association of Women Judges, NAWJ) 1979 йилда йилда ташкил этилган. Суд тизимида аёлларни қўллаб-қувватлаш ва одил судловни амалга оширишда тенглик ва ижтимоий адолатни таъминлаш мақсдида тузилган ушбу ассоциациянинг 200 нафардан ортиқ аъзоси бор.
Маълумот яширилгани йўқ, аммо ҳолат изоҳ талаб қилади
Жиноят ишлари бўйича Оҳангарон туман суди раиси ва судьясига нисбатан интизомий жазо қўлланилганига доир Кенгаш ахбороти ижтимоий тармоқдаги қатор каналларда эълон қилинар экан, унга "маҳкум озодликка чиқарилгани" ҳам қўшимча қилинмоқда. Натижада жамоатчиликда гўёки қонунга зид суд ҳужжати қабул қилган-у унинг бекор бўлиши ортидан бир маҳкум озодликка чиқиб, айни шу судьянинг интизомий жазога тортилишига сабаб бўлган, мазмундаги фикр ва тасаввурлар пайдо бўлмоқда. Устига устак, “йўқ, бу жараёнда маҳкумга оид иш мазмунан кўриб чиқилмаган, масала бунгача етиб бормаган”, маъносида берилган изоҳ эса “нега суд маълумотни яширяпти, маҳкум жазодан озод қилинган-ку?” деган навбатдаги саволларни келтириб чиқармоқда. Дарҳақиқат, ҳолат юзасидан изоҳга эҳтиёж бор. Ижтимоий тармоқларда яхшигина шов-шувга сабаб бўлган жиноят ишлари бўйича Оҳангарон туман судидаги ҳолат бўйича хизмат текшируви тайинлангани ва унинг натижасидан жамоатчиликнинг хабари бор. Таъкидлаш керакки, хизмат текшируви судьянинг хатти-ҳаракатлари доирасида бўлиб, бунда суд ҳужжатининг қонунийлиги кўриб чиқилмайди. Суд ҳужжатларининг қонунийлигига фақат юқори суд инстанцияси ҳуқуқий баҳо бериш ваколатига эга. Мавжуд ҳолатлар келсак. ...Маҳкум И.К.га нисбатан ўталмай қолган жазони енгилроғи билан алмаштириш тўғрисидаги судга илтимоснома киритилган бўлиб, масала уни (илтимосномани) умумий асосларда кўриб чиқишгача етиб бормагани тўғри. Яъни, илтимоснома ваколатли шахс томонидан берилмагани сабабли суд томонидан рад қилинган (2024 йил, 8 октябрь). Мазкур ажримга нисбатан берилган шикоят Тошкент вилоят суди кассация инстанциясида кўрилиб, қаноатлантирилмаган. Шунингдек, жиноят ишлари бўйича туман судининг ажрими ҳам бекор қилинган (2024 йил, 15 октябрь). Нега? Кассация инстанцияси биринчи инстанция судининг “илтимоснома ваколатли шахс томонидан берилмагани” ҳақидаги хулосасига қўшилган. Бироқ бундай ҳолатда илтимосномани рад қилиш ҳақида эмас, балки уни қабул қилишни рад қилиш тўғрисида ажрим қабул қилиниши лозим, деган хулоса келган. Илтимоснома қабул қилинишигача етиб борилмаган экан, ундаги важлар муҳокама қилинмаслиги, демакки, жазони ўзгартириш-ўзгартирмаслик ҳақида суд ажрими чиқарилмаслиги ўз-ўзидан равшан. Шундан келиб чиқилса, ижтимоий тармоқлардаги “...юқори инстанция суди маҳкум И. К.нинг ишини қайта кўриб чиқиб, уни озодликка чиқарди”, дейилган ахборотлар нотўғри экани ойдинлашади. Бугунги келиб, маҳкумга тайинланган жазо енгилроғи билан алмаштирилгани ҳам рост. Бу алоҳида суд жараёнининг натижаси бўлиб, юқоридаги суд процессларига боғлиқлиги йўқ. Гап шундаки, тегишли илтимоснома ваколатли шахс томонидан берилмаган сабаб уни қабул қилиш рад қилганидан кейин айни ҳужжат ваколатли шахс (адвокат) томонидан судга қайта киритилган. Илтимоснома жиноят ишлари бўйича Оҳангарон туман судида кўрилиб, қанотлантирилтирилган (18 октябрь, 2024 йил). Суд ажримига кўра, маҳкум зиммасидаги ўталмаган 2 йил, 11 ой, 10 кунлик озодликдан маҳрум қилиш жазоси (шу муддатга) ойлик иш ҳақининг 15 фоизини давлат фойдасига ушлаб қолиш шарти билан ахлоқ тузатиш ишлари жазосига алмаштирилган. Кўринадики, шу ишга оид бирорта маълумотнома яширилгани йўқ. Мавзуга доир расмий ахборот турли талқинлар билан турли манбаларда эълон қилиниши, шу жараёнда қўшиб-чатиб семиртирилиши калаванинг учини йўқотишгача олиб келган бўлиши мумкин ва бу мутлақо табиий. Чунки, шугина масала бўйича озмунча ахборот хуружи бўлгани йўқ ва давом этмоқда ҳам. Давом этаётгани шуки, енгилроғи билан алмаштирилган “ахлоқ тузатиш жазоси”ни тушуниб-тушунмай “жазодан бутунлай озод қилинди”, дея бонг ураётганлар ҳам бор. Судьялар олий кенгаши матбуот хизмати
Ишонч телефони
Сизда ариза, шикоят ёки таклифлар мавжудми? Судьялар олий кенгашига ишонч телефонлари орқали мурожаат қилинг!
71 200-26-00 ёки 1190