Янгиликлар
Кенгаши раиси Сурхондарё ва Қашқадарё вилоятлари судлари судьялари билан ҳам очиқ мулоқот ўтказди
Очиқ мулоқотларда суд ҳокимияти мустақиллиги, судьялар дахлсизлигини таъминлаш, уларнинг одил судлов билан боғлиқ фаолиятига турли аралашувларнинг олдини олиш, тизимда коррупцияга нисбатан муросасизлик муҳитини янада шакллантириш, бу борадаги муаммолар ҳамда уларнинг ечимлари бўйича сўз юритилди. Ҳар икки тадбир аввалида мансаб ваколатини суиистеъмол қилишнинг аччиқ оқибатлари акс этган видеолавҳа намойиш этилдики, кўп эшитгандан кўра, бир марта кўрган афзал: бугун жазо ўтаётган тизимнинг собиқ вакиллари афсус-надоматлари бошқалар учун сабоқ бўлиши керак. Тадбирга судьяларнинг оила аъзолари ҳам таклиф этилганининг сабаби ҳам шунда. Чунки, инсон камоли ва заволида оиланинг ўрни катта. Тадбирда мамлакатимизда изчил давом этаётган суд-ҳуқуқ ислоҳотлари жараёнида суд ҳокимияти нуфузини ошириш, судьяларнинг чинакам мустақиллигини самарали таъминлаш ҳамда уларнинг ижтимоий муҳофазасига алоҳида эътибор қаратилаётгани қайд этилди. Ушбу эътибор судьялар ҳамжамияти аъзолари зиммасига улкан масъулият юклайди. Масъулият судьядан қатъият, қасамёдга содиқлик ва ҳалоллик талаб қилади. Шу боис ҳам, Судьялар одоби кодексида белгиланганидек, тизимнинг вакиллари одоб ва ахлоқнинг умумэътироф этилган қоидаларига амал қилиши, ҳар қандай вазиятда ҳақиқатпарвар бўлиши, суд ҳокимиятининг нуфузини туширадиган ва судьянинг обрў-эътиборига путур етказадиган, айниқса, унинг холислиги, мустақиллиги ва беғаразлигига шубҳа туғдириши мумкин бўлган хатти-ҳаракатлардан ўзини тийиши шарт. Очиқ мулоқотларда судьяларнинг чинакам мустақиллигини таъминлаш, уларнинг мажбуриятлари ва Судьялар одоби кодексига риоя этилишида Малака ҳайъатларининг фаолияти самарадорлигини янада ошириш, бу борада зарур қўшимча чоралар кўриш зарурияти хусусида тавсиялар берилди. Судьялар ўз иш юритувидаги ишларни ўз вақтида қонуний кўриб чиқишлари, сансалорлик оворагарчиликка йўл қўймасликлари, ҳар бир иш замирида инсон тақдири, ҳақ-хуқуқи ётганлиги доим эътиборида бўлиши шартлиги эса жиддий равишда таъкидланди.
Кенгаш ва Олий суд раҳбариятининг судьялар билан учрашуви бўлиб ўтди
Тошкентдаги Санъат сайройида Кенгаш ва Олий суд раҳбариятининг судьялар билан учрашуви бўлиб ўтди. Олий суд, пойтахт ва Тошкент вилояти судлари судьялари ва уларнинг оила аъзолари ҳамда суд фахрийлари иштирокида ўтган тадбирда тизимда коррупциянинг барвақт олдини олиш, судьялар дахлсизлиги таъминлаш, уларнинг одил судловни амалга ошириш билан боғлиқ фаолиятига аралашувларга йўл қўймаслик борасида очиқ, ишчан ва самимий оҳангда гаплашиб олинди. Тадбирда маърузалар ўқилмади. Балки судьялик лавозимининг масъулияти ва мажбурияти, суд ишларига турли аралашувлар, коррупцион ҳолатларга нисбатан муросасиз муҳитини янада шакллантириш ва уларнинг олдини олишга доир ҳаётий мисоллардан ва унинг оқибатлари ҳақидаги “Судья масъулияти” номли видеолавҳа намойиш этилиб, уларнинг келиб чиқиши сабаблари таҳлил қилинди, бундан барча тегишли хулосалар чиқариши лозимлиги ҳақида гаплашиб олинди. Судья сабр-қаноатли, ўз нафсининг тарбиячиси бўлиши, шунингдек ўзи ва оила аъзоларининг ҳалол ризқ ҳисобига яшашларини таъминлаши, Одоб кодекси қоидалари ҳамда умумэътироф этилган ахлоқ нормаларига қатъий риоя этиши лозимлиги, камтар ва босиқ бўлиб, кибр ва дабдабабозликка берилмаслиги қайд этилди. Шунингдек, судьяларнинг чинакам мустақиллигини таъминлаш, уларнинг мажбуриятлари ва Судьялар одоби кодексига риоя этилишида Малака ҳайъатларининг фаолияти самарадорлигини янада ошириш, бу борада зарур қўшимча чоралар кўриш зарурияти ҳам айтиб ўтилди. Бундан ташқари, судьялар ўз иш юритувидаги ишларни ўзи вақтида қонуний кўриб чиқишлари, сансалорлик оворагарчиликка йўл қўймасликлари, ҳар бир иш замирида инсон тақдири, ҳақ-хуқуқи ётганлиги доим эътиборида бўлиши шартлиги, мақом ва мартаба берган ўз халқи олдида шахсан масъуллигини унутмаслиги шартлиги ҳам уқтирилди.
Билимдан бошқа восита, изланишдан бошқа чора йўқ
Шубҳасиз, суд ҳокимияти нуфузи судьянинг профессионал салоҳияти ва касбий лаёқатига боғлиқ. Касбий лаёқатлилик – малака, маънавий-руҳий сифатларни ҳам назарда тутади. Судьянинг лаёқатлилиги суд тизими шаклланишининг бошланғич тамойилларидан бири ҳисобланади. Судьянинг ҳуқуқий малакасига доир талаблар бир қанча халқаро ҳужжатларда ҳам ўз ифодасини топган. Хусусан, БМТнинг суд органларининг мустақиллигига оид Асосий тамойилларда қайд этилган талабга кўра, судьялик лавозимига танланган шахслар юқори маънавий сифатларга, ҳуқуқ соҳасида маълум малакага эга бўлишлари лозим. Бангалор принципларига кўра ҳам лаёқатлилик тамойили судья хулқ-атворининг стандартларидан бири бўлиб ҳисобланади. Мазкур тамойилнинг мазмуни шундаки, судья ўз вазифаларини лозим даражада бажариши учун ўз малакаси ва касбий билимларини мунтазам ошириши, амалий кўникмаларини ва шахсий фазилатларини такомиллаштириб бориши лозим. Шунга кўра, Судьялар одоби кодексининг 7-моддасида судья моддий ва процессуал қонун нормаларини мукаммал билиши, уларни тўғри қўллай олиши, қонунчиликдаги ўзгаришларни ва суд амалиётини доимий ўрганиши, ўз билим ҳамда малакасини мунтазам ошириб бориши шартлиги белгиланган. Зотан, жамиятнинг эҳтиёжлари асосида ўрнатилган юриш-туриш ва ахлоқ қоидаларига риоя қилмайдиган, ҳуқуқий билим ва касбий кўникма даражаси муттасил ошириб бормайдиган судья қонуний ва адолатли қарор қабул қила олиши даргумондир. Шу боис қонун судьяларга нисбатан зарур билим ва кўникмаларга эга бўлиш шартлигини назарда тутувчи муайян талабларни юклайди. Ўзбекистон Республикаси Президентининг “Судьялик лавозимларига номзодларни тайёрлаш, судьялар ва судлар аппарати ходимларини қайта тайёрлаш, уларнинг малакасини ошириш тизимини тубдан такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги Қарори (6 янаврь, 2019 йил) билан ҳам судьялик лавозимларига номзодларни тайёрлаш, судьялар ва судлар аппарати ходимларини қайта тайёрлаш, уларнинг малакасини ошириш тизимининг асосий вазифалари этиб белгиланди. Судлар одил судловни амалга оширишда ва қарорлар қабул қилишда у ёки бу даражада фуқаролар ва юридик шахсларнинг фаолиятига таъсир кўрсатишлари мумкин. Шунинг учун ҳам судья томонидан қабул қилинадиган қарор қонуний, адолатли ва асослантирилган бўлиши талаб этилади. Бу эса судья томонидан ўз билими ва малакасини оширишга интилиши кераклигини англатади. Судьянинг лаёқатлилигини унинг билим даражаси, ишни кўриш натижалари ва қабул қилинган қарорлари билан баҳолаш мумкин. Судья нафақат ихтисослигига оид ҳуқуқ соҳасида, балки жамият учун муҳим бўлган бошқа соҳаларда ҳам кенг ва чуқур билимга эга бўлса, фуқароларнинг суд тизимига бўлган ишончи янада мустаҳкамланади, ҳар бир масалани ҳис қила олади ва вазиятни тўғри баҳолай олади. Судья халқаро конвенциялар ва инсон ҳуқуқларига оид ҳужжатлардан ҳам хабардор бўлиши керак. Халқаро муносабатлар ва халқаро ҳуқуқнинг шахс ҳамда давлат ўртасидаги муносабатлардаги роли ортиб бораётган шароитда судья ўзига юклатилган вазифаларни амалга оширишда нафақат миллий қонунчилик, балки тан олинган халқаро ҳуқуқ тамойилларини ҳам эътибордан четда қолдирмаслиги лозим. Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг 55-моддасига кўра, ҳар кимга бузилган ҳуқуқ ва эркинликларини тиклаш учун унинг иши қонунда белгиланган муддатларда ваколатли, мустақил ҳамда холис суд томонидан кўриб чиқилиши ҳуқуқи кафолатланади. Шунинг учун ҳам судьянинг лаёқатлилиги даражаси суд ҳимоясида бўлиш ҳуқуқи билан бевосита боғлиқ. Зеро, моддий ва процессуал қонунчилик ҳужжатларининг мазмун-моҳиятини яхши тушунадиган, уларни амалда қўллаш бўйича зарур кўникмага эга бўлган судья бошқа ҳамкасблари, ишда иштирок этувчи шахслар ёки учинчи шахсларнинг кўмагига муҳтож бўлмайди, уларнинг фикр-мулоҳазалари таъсирига тушиб қолмайди, “ички аралашув” қурбонига айланмайди. Судьянинг лаёқатлилиги нафақат унинг билими ва касбий кўникмалари, шунингдек сиҳат-соғлиги билан ҳам белгиланади. Шу сабабли, судья ўз соғлиғини одил судловни лозим даражада амалга оширишга имконият берадиган даражада сақлаши лозим. Профессионаллик бу суд мажлисларини адолатли ва сабр-тоқат билан ўтказишда ҳам намоён бўлади. Яъни, далилларни диққат билан тинглаш, гувоҳларга зарур ҳоллардагина саволлар бериш, тушунарсиз бўлиб қолган ҳар қандай масалага аниқлик киритиш, тегишли бўлмаган масалаларни муҳокама қилишни истисно қилиш ва такрорланишига йўл қўймаслик керак. Суднинг ўз вазифаларини тезкор бажариши судьядан суд муҳокамасини ўз вақтида олиб бориши ва ўзи кўраётган масалаларни оқилона ҳамда тезкор ҳал этишини талаб қилади, бунга эришиш учун у суд ходимлари, ишда иштирок этувчи шахслар процессуал тартибда мулоқотни таъминлаши керак. Судьялик мақоми шарафли бўлиши баробарида ўта масъулиятли экани кўп таъкид этилади. Бундай шарафга лойиқлик тинимисиз ўқиш, изланиш орқали эришилади. Чунки, инсон тақдири боғлиқ масала чекига тушган касб эгасига талаб доим юқори бўлиб келган. Ихтиёр Ҳакимов, Судьялар олий кенгаши судьяси
Ишонч телефони
Сизда ариза, шикоят ёки таклифлар мавжудми? Судьялар олий кенгашига ишонч телефонлари орқали мурожаат қилинг!
71 200-26-00 ёки 1190