Янгиликлар
Анъана давом этмоқда ёки Халқ ёзувчиси Муҳаммад Али “қарзи”ни узди
Судьялар олий кенгаши ташаббуси билан Кенгаш ҳузуридаги Судьялар олий мактаби тингловчилари учун “Адолат ва маънавият” мавзуда маърифий тадбир ўтказиш яхши анъанага айланиб бормоқда. Таниқли адиб ва шоирлар иштирокида ўтказилаётган шундай тадбирларнинг бирида Ўзбекистон халқ ёзувчиси, давлат мукофоти соҳиби Муҳаммад Алининг иштироки кутилгани, бироқ фавқулодда ва хайрли сафар сабаб домла билан учрашув яқин келажакка қолдирилгани ва у кишининг ўрнини шогирдлари билдирмагани ҳақида аввалроқ ёзгандик. Куни кеча атоқли ва ардоқли адибимиз Кенгаш ҳузуридаги Судьялар олий мактабига ташриф буюриб, “қарзи”ни узди. Домла бирга таниқли адабиётшунос олим Адҳамбек Алимбеков, ёзувчи Шойим Бўтаев ва шоир Хумоюн Акбаровнинг иштироки эса тадбир янада қизиқарли ўтишини таъминланди. Алоҳида таъкид этилдики, давлатимиз раҳбари ҳақ гапини айтган: адолат ва маънавият – ўзаро чамбарчас боғлиқ тушунчалар, маънавият бўлмаган жойда ҳеч қачон адолат бўлмайди. Шунинг учун ҳам судьялар, юрист кадрларни тайёрлаш ва судьялик лавозимига тайинлашда бу масалага алоҳида эътибор қаратилмоқдаги, “Адолат ва маънавият” маърифий тадбири бу борада белгиланган чора-тадбирларнинг бири ҳисобланади. Учрашувда Ўзбекистон халқ ёзувчиси Муҳаммад Али китоб, маънавият ва адолат йўналишидаги қарашларини ўзи йиллар давомида тадқиқ қилган Амир Темур ва темурийлар даври билан боғлаб тушунтирди. Буюк боболаримизнинг тарихда адолатли ҳукмдор сифатида ном қолдирганининг ўзи уларнинг маънавий дунёси ҳам кенг бўлганига далолат қилади. Шунинг ўзи ҳукм ёки қарор чиқариш ваколатига эга касб эгаларидан профессионал салоҳиятдан ташқари маънавий-ахлоқий жиҳатдан ҳам намуна бўлиши шартлигини билдиради. Бадиий асар мутолааси шунинг учун ҳам керакки, қайси китобни қўлга олманг, унда ижтимоий ҳаётдаги муносабатлар бадиий шаклда ўз аксини топган бўлади. Судья бадииятни ҳис қилса, суддаги тарафларнинг руҳий кечинмаларини ҳам тушунади, ҳис этади, уларнинг ички дунёси ҳақида тасаввур ҳосил қила олади. Бу қонуний, адолатли ва асослиқ қарорлар қабул қилинишида муҳим аҳамият касб этиши аниқ. Тадбирда сўз олган адабиётшунос Адҳамбек Алимбеков олим сифатида маънавиятнинг шахс фаолиятидаги ўрнини эсда қоларли мисоллар билан гапирди, мулоҳазага чорлайдиган фикрларни ўртада ташланди. Шоир ва носир иштирокида тадбирда шеър ўқилиши, китоблар ҳадя этилиши учрашув безаги ҳисобланади. Бу галги “Адолат ва маънавият” тадбири ҳам бундан мустасно бўлмади.
“Билмасвой” ким энди?
Аввал ваҳимали мусиқа, сўнг унинг садолари остида канал номи, хиёл ўтиб, гўёки хаёл уммонига ғарқ бўлиб ўтирган Фурқат Рузметов гавдаланади... Ажойиб тасвир, кўрса, кўргудек манзара! Муаллифга ҳам гап йўқ: маҳорати чаккимас, гаплариям яхши пьеса қаҳрамонининг монологига ўхшайди. Бироқ оромкурсига (кресло) ўрнашиб ўтирган ҳолда ҳар бир сўзни чертиб-чертиб, оҳангига қўйиб-қўйиб гапираётган Ф. Рузметов – артист эмас, ҳуқуқшунос. Иккинчидан, у новелла ўқиётгани ҳам йўқ, балки Урганч туманлараро маъмурий суди судьясини “ур калтак-сур калтак” қилган ҳолда қонун устуворлигидан “амри маъруф” қилмоқда. Ора-сира суд ҳужжатлари устидан қизил чизиқлар тортиб, судьяни иншодан “икки” олган ўқувчига ўхшатиб қўймоқдаки, уни кўрган обуначилар хаёлига шундай фикр келиши тайин: бунақа “билмасвой” тизимда нима қилиб юрибди? Аслида ҳолат жуда оддий, бироқ Ф. Рузметов масалани чуқурроқ ўрганмагани сабаб ўзини ўзи ноқулай аҳволга солиб қўяётганини билмаяпти, холос. Яъниким, унга кўра, Урганч туманлараро маъмурий судининг судьяси Б. Самиев ўтган йилнинг 14 март куни ўзи томонидан қабул қилган ҳал қилув қарори (мазкур ҳал қилув қарори апелляция инстанциясида ўзгаришсиз қолдирилган) қонуний кучда эканига қарамай, орадан бир йилдан кўпроқ вақт ўтгач, айнан унинг ўзи (шу маъмурий ишни) иш юритишни тугатиш ҳақида ажрим чиқарган?! Мазкур ажрим қонунийми, дея савол қўяркан, суд ва прокуратура органлари раҳбарларини унга (ажримга) ҳуқуқий баҳо беришга чақириб, мазкур иш “коррупция” эканига очиқдан-очиқ ишора ҳам қилади... Қонунчиликдан сал-пал хабари бор одам масала моҳиятига бир деганда етади. Бунинг учун ижтимоий тармоқда ақлли, мулоҳазакор қиёфада кўринмоққа чираниш ҳам шарт эмас. Яъниким, ўзини ҳурмат қилган ҳуқуқшунос “шошма, бунақа ажрим чиқарадиган одам нонни қулоғидан ейдиган ёинки пойафзалини сувга отиб, “бор, қайиқ бўлиб сузгин Қора денгизда”, дейдиган бўлиши керак, бунақа тоифадагилар судда эмас, бошқа жойда бўлади, демак, бу ерда биз билмайдиган бир гап бор-ов”, дея сўраб-суриштиради ёки иш ҳужжатларини ўрганади. Ўрганиш жараёнида қонуний кучда бўлган ҳал қилув қарори янги очилган ҳолат бўйича қайта кўрилиб, бекор қилинганини (23.09 2023 й), шундан сўнг маъмурий иш умумий асосларда кўриб чиқилаётган пайтда аризачининг ўз талабидан воз кечгани сабаб иш юритишни тугатиш ҳақида ажрим чиқарилганини осонгина билади-қўяди. Ва ўзини ноқулай аҳволга тушишининг олдини олади. Ф. Рузметовнинг ижтимоий тармоқ орқали чиқишида бунинг аксини кўриб турибмиз, таассуф. Ижтимоий тармоқ орқали (одоб ва қонун доирасида) ҳар ким хоҳлаганидек чиқиш қилиши мумкин, албатта. Бироқ моҳият қолиб, шаклга зўр берган ҳолда суднинг “панжасига панжа уриш” муаллифга обрў келтирмайди. Икки ўртада жамоатчилик чалғигани қолади, холос. Қолаверса, ҳуқуқшунос даъвосидаги шахс бироз камтарроқ бўлганиям дурустмикан?! Судьялар олий кенгаши матбуот хизмати
Мазкур тадбир ўзгача ўтиши керак эди. Шундай бўлди ҳам
Тадбир доираси кенгроқ эди, шу боис шартли равишда уч қисмга бўлинди. Шунга қарамай иштирокчилар зерикиб қолгани йўқ. Чунки, тадбирнинг ҳар бир қисми бир-бирини тўлдирардики, ҳаммаси учун бир ярим соат кифоя қилди. Аввалига бу йил умумхалқ референдуми орқали мамлакатимизнинг янги таҳрирдаги Конституция, ундаги янги нормаларнинг мазмун-моҳияти хусусида гапирилди. Эътироф этилдикки, янги таҳрирдаги Конституцияда инсон қадри – бош тамойил , “инсон – жамият – давлат” тизими асосий йўналиш сифатида белгиланди. Эътиборлиси, унда суд ҳокимияти, судьялар дахлсизлигини янада мустаҳкамловчи янги нормалар ўз аксини топган. Хусусан, Судьялар олий кенгаши судьялар ҳамжамиятининг мустақил органи экани Конституция даражасида мустаҳкамланди. Бинобарин, судьялар корпусини шакллантириш, судьяларнинг мустақиллиги ва дахлсизлигини таъминлаш, малакасини ошириш каби вазифаларни амалга ошириш Судьялар олий кенгаши фаолиятининг устувор йўналиши ҳисобланади. Бундан ташқари Судьялар олий кенгаши таркибини демократик тарзда шакллантиришга оид янги норма киритилди. Бундай тартиб нафақат Кенгаш аъзоларининг мустақил фаолият юритишини, балки бутун суд ҳокимиятининг мустақиллигини таъминлашни кафолатлайди. Судьялар муайян ишлар бўйича ҳисобдор бўлмаслигига оид янги Конституциявий норма ҳам судьяларнинг чинам мустақиллигини таъминловчи олий юридик кафолат ҳисобланади. Тадбирнинг иккинчи қисмида китоб тақдимотига бағишланди. Маълкумки,Судьялар олий кенгаши ташаббуси билан туркумида узоқ йиллар самарали фаолият юритган фахрий судьяларнинг ҳаёти ва фаолияти ҳақида китоблар чоп этиб келинмоқда. Конституция байрами арафасида “Ибрат мактаби” туркумида чоп этилаётган яна бир китоб нашрдан чиқди. Одиллик ва оддийлик саодати” номли мазкур китобда салкам чорак аср Конституциявий судда фаолият кўрсатган Ўзбекистонда хизмат кўрсатган юрист Бахтиёр Мирбобоевнинг осон кечмаган ҳаёт йўли қаламга олинган. Иштирокчилар китоб қаҳрамони ҳақида, у кишининг ўзига хос табиати, оғишмай риоя этадиган хос тартиблари, фидоий ҳуқуқшунос сифатида кўп хайрли ишларнинг бошида тургани ҳақида аниқ миоллар билан гапирди. Шогирдлари сўзга чиқди, бироқ вақт нуқта назаридан уларнинг ҳаммасига ҳам сўз беришнинг имкони бўлмади. Конституцияда Инсон ҳуқуқ ва эркинликларини таъминлаш – давлатнинг олий мажбурияти этиб белгиланди. Инсон ҳуқуқларини муҳофазаси, жамиятда ижтимоий адолатни таъминлаш эса судларнинг бирдан бир вазифасидир. Тадбир ниҳоясида зиммасидаги ўта масъулиятли ва шарафли вазифани намунали адо этган ҳолда суд тизимида узоқ йиллар самарали фаолият кўрсатган фахрийларига “Суд фахрийси” кўкрак нишони тантанали равишда топширилди. Шунингдек, устозлар йўлидан оғишмай бориб, намунали фаолият кўрсатаётган бир гуруҳ судьялар, уларнинг мураббийлари ва ота-оналари Судьялар олий кенгашининг эсдалик совғалари билан тақдирланди. Судьялар олий кенгаши матбуот хизмати
Ишонч телефони
Сизда ариза, шикоят ёки таклифлар мавжудми? Судьялар олий кенгашига ишонч телефонлари орқали мурожаат қилинг!
71 200-26-00 ёки 1190