Янгиликлар
“Ўлик” қонунлар кимга керак? Ёки норматив-ҳуқуқий ҳужжатларни расмий шарҳлаш хусусида айрим фикр-мулоҳазалар
Ибратлилар машварати: тажрибалар ўртоқлашилиб, зарур маслаҳат ва тавсиялар берилди
Тизимда навбатдаги тайинловлар амалга оширилди
Конституциявий суд ва конституциявий назорат қўмитаси: қайси бирининг фаолияти самарали?
“Yuristkadr”га: ҳам эътироф, ҳам эътироз...
“Telegram” мессенжеридаги Yuristkadr канали маъмурига ҳурматимиз бор. Каналда эълон қилинаётган судлар (судьялар) фаолиятига оид наинки эътирофида,балки аччиқ танқидларида ҳам самимийлик сезиладики, бу унинг холисликка интилиши натижасидир. Шу боис айрим материалларини мамнуният билан кўчириб боссак, айримларига муносабат, ўрни келса, эътироз ҳам билдирамиз. Хусусан, куни кеча канал маъмури ўзи тараф (адвокат) сифатида иштирок этаётган фуқаролик низоси бўйича қабул қилинган суд ҳужжати юзасидан бироз ҳиссиётли чиқиш қилибди. Майлику-я, бироқ муаллиф ўз фикрига асос сифатида тафтиш инстанциясига ёзган шикоятини (“фикрнома” тарзида ) ҳам тармоққа жойлабдики, шуниси ўхшамабди, рости. Маъмурнинг (бир вақтнинг ўзида адвокатнинг) бундай хатти-ҳаракати, айниқса, “судьялар адолатсиз қарор чиқараверади, мен ҳам тўхтамай танқид қилавераман!”,“жўжани кузда санаймиз” каби иддаолар, бунинг оқибатида бўртиб қолган нокамтарлик биз ҳурмат қилган ҳуқуқшуносга хос эмас. Негаки, суд ҳужжатига нисбатан тарафларнинг эътирози нечоғли бўлмасин, унга фақат юқори суд инстанция ҳуқуқий баҳо беради. Адвокат эса, касб этикасига кўра, судья (ва процесснинг бошқа иштирокчилари ҳаракатларига) эътироз билдиришда ўзини одоб доирасида тутиши керак . Дарвоқе, кези келган экан, ҳурматли маъмурнинг яна бир чиқиши хусусида ҳам тўхталиб ўтиш керак. Ой бошида муаллиф март - баҳорнинг биринчи ойи экани, шу ойда байрамлар кўплиги, дам олиш кунлари бир-бирига уланиб кетишини завқ билан ёзар экан, судьяларда (жумладан, суд ходимларида ҳам), азбароий иш ҳажми кўплиги боис, мириқиб ҳордиқ чиқариш имконияти чекланганини хайрихоҳ оҳангларда билдиради, раҳмат. Судьяларнинг иш юкламаларини енгиллатиш борасида изчил амалга оширилаётган ишлар ҳақида бошқалардан кўра муаллифнинг ўзи кўпроқ хабардор. Хабардорлигики, бу ҳақда ўз каналида қатор чиқишлар қилиб келади. Хусусан, жорий февраль ойида Кенгаш томонидан янги бўш судьялик лавозимлари учун эълон қилинган очиқ танловга эътибор қаратиб, тайинловларга оид мазкур жараёнда иштирок этиш (кузатувчи сифатида) истагини ҳам билдирганди. Бу масалада муаммо йўқ: эшигимиз очиқ. Судьялар олий кенгаши матбуот хизмати
Конституциявий судга қачон мурожаат қилиш мумкин?
Мамлакатимизнинг янги таҳрирдаги Конституцияси 54-моддасида инсоннинг ҳуқуқ ва эркинликларини таъминлаш давлатнинг олий мақсадидир, деб белгиланган. Суд органлари ана шу мақсадни рўёбга чиқаришда асосий вазифани ўтайди ва бузилган ҳуқуқларни тиклашни кафолатлайди. Бироқ юқоридаги нормани инсон ҳаёти ва ҳуқуқларидан бошқа юксак қадриятлар йўқ, деб тушуниш хато. Давлат суверенитети, унинг ҳудудий яхлитлиги, аҳолининг тинч ҳаёти ва хавфсизлиги, халқнинг тили ва урф-одатлари ҳам юксак қадриятлар ҳисобланади. Конституциянинг 55-моддасида “ҳар кимга ўз ҳуқуқ ва эркинликларини суд орқали ҳимоя қилиш, давлат органларининг ҳамда бошқа ташкилотларнинг, улар мансабдор шахсларининг қонунга хилоф қарорлари, ҳаракатлари ва ҳаракатсизлиги устидан судга шикоят қилиш ҳуқуқи кафолатланади” дейилган. Мазкур норма Конституциянинг аввалги таҳририда ҳам бор эди. Янги таҳрирдагисида эса “ҳар кимга бузилган ҳуқуқ ва эркинликларини тиклаш учун унинг иши қонунда белгиланган муддатларда ваколатли, мустақил ҳамда холис суд томонидан кўриб чиқилиши ҳуқуқи кафолатланади. Ҳар ким Ўзбекистон Республикасининг қонунчилигига ва халқаро шартномаларига мувофиқ, агар давлатнинг ҳуқуқий ҳимояга доир барча ички воситаларидан фойдаланиб бўлинган бўлса, инсоннинг ҳуқуқ ва эркинликларини ҳимоя қилувчи халқаро органларга мурожаат этишга ҳақли”, деб белгиланди. “Ваколатли, мустақил ҳамда холис суд”га бўлган ҳуқуқ тегишли процессуал қонунларда белгиланган судловга тааллуқлилик ва тегишлилик, суд таркибига раддия бериш, юқори суд инстанциясига шикоят қилиш ҳуқуқлари орқали, шунингдек, судьяларнинг лавозимда бўлишининг кафолатлари орқали таъминланади. Конституциянинг 133-моддасига киритилган қуйидаги янги норма ҳам эътиборга молик: “Фуқаролар ва юридик шахслар, агар суд орқали ҳимоя қилишнинг бошқа барча воситаларидан фойдаланиб бўлинган бўлса, судда кўриб чиқилиши тугалланган муайян ишда суд томонидан ўзига нисбатан қўлланилган қонуннинг Конституцияга мувофиқлиги тўғрисидаги шикоят билан Ўзбекистон Республикаси Конституциявий судига мурожаат қилишга ҳақли”. Бу норма сизга судда ҳуқуқингизни ҳимоя қилишда яна бир муҳим имконият беради. Эндиликда, фуқаролар ва юридик шахслар суд орқали ҳимоя қилишнинг бошқа барча воситаларидан фойдаланиб бўлгач, бевосита Конституциявий судга унга нисбатан қўлланилган қонуннинг Конституцияга мувофиқлиги тўғрисида шикоят қилишга ҳақли. “Суд орқали ҳимоя қилишнинг бошқа барча воситаларидан фойдаланиб бўлиш” деганда энг юқори суд инстанцияси, яъни Ўзбекистон Республикаси Олий суди томонидан ишнинг кўриб чиқилиши ва баҳо берилиши тушунилади. Маълумки, суд ҳуқуқ ва эркинликлар ҳимоячиси бўлароқ, бу борада қонун номидан гапириш ваколатига эга. Бироқ, судда қўлланилган қонун нормаси Конституцияга зид бўлган ҳолатда инсоннинг ҳуқуқини тиклаш воситаси бўлиб айнан юқоридаги норма хизмат қилиши лозим. Конституциявий суднинг асосий ваколатларидан бири қонунларнинг Конституцияга мувофиқлигини аниқлаш, Конституция ва қонунлари нормаларига шарҳ бериш ҳисобланади. Яъни, бу ҳолатда Конституциявий суд аниқ бир инсон ёки юридик шахснинг важларини инобатга олган ҳолда тегишли қонун нормасининг Конституцияга мувофиқлигига баҳо бериши лозим бўлади. Хулоса қилганда, давлатимизнинг янги Конституциясида суд орқали ҳуқуқни ҳимоя қилишга доир муҳим нормалар янада мустаҳкамланган. Ойбек Ҳакимов, Тошкент туманлараро маъмурий суди судьяси (Манба: "Ҳуррият" газетаси, 2024 йил 13 март, 11-сон)
Мураккаб коррупцион жиноятларни судда кўриб чиқиш: амалиёт ва халқаро тажриба
Бугун ”Мураккаб коррупцион ишларни судга қадар ва судда кўриш ҳамда ҳукм чиқариш билан боғлиқ муаммолар” мавзусида икки кунлик семинар-тренинг бошланди. Судьялар олий кенгаши ва “Минтақавий мулоқот” (Словения) ноҳукумат халқаро ташкилотининг Ўзбекистондаги филиали ҳамкорлигида ташкил этилган мазкур тадбирда халқаро экспертлар, ҳуқушунос олимлар ва мамлакатимизнинг жиноят ишлари бўйича судлар судьялари иштирок этмоқда. Таъкидландики, коррупцияга қарши курашишнинг самарали йўли ушбу иллатнинг барвқат олдини олиш билан бир қаторда мазкур тоифадаги жиноят ишларини кўриб чиқишда унга йўл очиб бераётган омилларни ўрганиш ва бартараф этиш бўйича судлар томонидан таъсирчан чоралар қўллаш, айниқса, айбдор шахслар доирасини тўла аниқлаш, уларнинг жавобгарлик масаласини қонуний ҳал қилиш ҳам муҳим ҳисобланади. Тадбирнинг биринчи кунида коррупцион жиноятларнинг хос хусусиятлари, мураккаблиги келиб чиқиб, дастлабки суд эшитувидан ҳукмгача бўлган жараёнлар, хусусан, рақамли далилларнинг олиш ва уларга ҳуқуқий баҳо бериш юзасидан фикр алмашилди. Шунингдек, гувоҳлар билан ишлаш, бир нечта жиноят ишларини бирлаштириш ёки алоҳида иш юритувга олиш, айбга иқрорлик бўйича келишувлар, жиноий даромадларни легаллаштиришга оид масалалари ҳамда мазкур тоифадаги ишлар борасида матбуот ва жамоатчиликни хабардор қилиш бўйича АҚШ, Словения давлатлари тажрибалари билан танишилди. Жонли мулоқотлар жараёнида коррупцион жиноят турлари ва унинг иштирокчиларига хатти-ҳаракатлари малакалаш ҳамда жазо тайинлаш, компенсация ва унинг ҳуқуқий асослари ҳақида ҳам сўз юритилди. Халқаро тадбир эртага ўз ишини давом эттиради.
Ишонч телефони
Сизда ариза, шикоят ёки таклифлар мавжудми? Судьялар олий кенгашига ишонч телефонлари орқали мурожаат қилинг!
71 200-26-00 ёки 1190