Ҳазрат Алишер Навоийда шундай сатрлари бор: “Инсон ҳаёти билан боғлиқ ўта муҳим масалалардан бири бу — адолат, халқ ҳаётига эътибор, давлатчилик сиёсати, халқ бошқарувининг барчаси адолат заминида бунёд этилади”. Шунингдек, Заҳириддин Муҳаммад Бобур ҳазратлари шундай дейганлар: “Ҳар кимки вафо қилса, вафо топғусидир! Ҳар кимки жафо қилса, жафо топғусидир! Яхши киши кўрмагай ёмонлик ҳаргиз, Ҳар кимки ёмон бўлса (нотўғри иш қилса) жазо топғусидир”. Бу сўзлар албатта биз судьяларга ҳам тааллуқлидир! Судья учун қонун, ҳуқуқ ва юриспруденцияни яхши билиш кифоя қилмайди. У қонуншуносликдан ташқари, ўзининг ва мурожаат қилувчи ёки суд жараёнида иштирок этувчиларнинг ҳаётий ва ижтимоий тажрибалари тафовути билан боғлиқ нозик жиҳатларни илғай оладиган бўлиши лозим. Бундан ташқари, судья одамлар билан мулоқот қилиш бўйича мутахассис бўлиши, мулоқот кўникмасини яхши ўзлаштириши даркор. Ушбу ҳислатларни эгаллаш учун эса тўхтовсиз изланиш ҳамда вақт талаб қилинади. Шу билан бирга назарий билимлар, касбий этика, психология, ишчанлик мулоқоти ёинки вақтни бошқариш кўникмалари, музокаралар олиб бориш тактикаси, ахборот билан ишлаш, ҳуқуқ нормаларига шарҳ бериш ва қўллаш каби профессионал ҳаракатларга йиллар давомидаги тажриба орқали эришилади. Бугунги кунда судьялик лавозимига тайинланадиган номзодлар учун энг кичик ёш 35 ёш этиб белгиланганлиги бежиз эмас. Бу қарорга бежизга келинмаган, албатта. Таҳлиллар кўрсатдики, 35 ёшга тўлмаган судьялар томонидан ҳукм қилинган қарорларнинг бир қанчаси юқори босқич судлари томонидан бекор қилинган. Аниқланишича, бекор қилинган қарорлардан аксариятининг қабул қилинишига судьялар томонидан процессуал ҳуқуқ нормалари нотўғри қўлланилиши оқибатида йўл қўйилган. Содда қилиб айтганда, бунда ёш ва тажрибасизлик ўз сўзини айтган. Дунё тажрибасига қарайдиган бўлсак, бу ҳолат кўплаб ривожланган давлатларнинг қонунчилик амалиётида қўлланилади, айримларида ёш мажбурий этиб белгиланган бўлса, баъзиларида судья бўлиш учун барча босқичлардан ўтиб келган номзод 40 ёшдан ўтиб, пишиб, ҳаётий кўникмаларга эга бўлиб қолади. АҚШ ва Францияда судьялар учун аниқ ёш чегараси белгиланмаган. Бироқ, мутахассислик бўйича зарур меҳнат амалиётининг юқорилиги ва бошқа талаблардан келиб чиқиб, ушбу лавозимга АҚШда 40-45 ёшдан, Францияда 40 ёшдан сўнггина амалда тайинланиш мумкин. Буюк Британияда эса мустақил адвокат лавозимида 10 йилдан 20 йилгача ишлаган шахсларгина судья мақомига эга бўлиши мумкинлигидан келиб чиқиб, ёш чегараси ўртача 35-45 ёшни ташкил этади. Хулоса сифатида айтсак, юртимизда бугунги кунда суд-ҳуқуқ соҳасида қилинаётган ишларнинг барчаси халқимиз фаровонлигини таъминлаш, деган эзгу ният булоғи билан суғорилганлиги ниҳоятда муҳим аҳамият касб этади. Салоҳитдин ТУРСУНОВ, Бухоро вилоят маъмурий судининг раиси("Odillik mezoni" журналининг 2022 йил, 8-сонидан олинди)
Хабар қилинганидек, бугун Судьялар олий кенгашининг навбатдаги йиғилиши бўлиб ўтди. Кенгаш ваколатига оид қатор масалалар кўриб чиқилган йиғилишда очиқ танлов ва муқобиллик асосида бир неча нафар судьялар ваколати муддати даврига қайта тайинланди. Судьялар олий кенгаши қарори билан: Аскаров Ваҳоб Қамбардинович – судьялик ваколати муддати даврига Самарқанд вилоят судининг фуқаролик ишлари бўйича судьяси лавозимига қайта тайинланди ва шу муносабат билан Самарқанд вилояти фуқаролик ишлари бўйича Каттақўрғон туманлараро судининг судьяси лавозимидан озод қилинди. Касимов Бахтиёр Муйдинович – судьялик ваколати муддати даврининг беш йил муддатига Наманган вилояти фуқаролик ишлари бўйича Учқўрғон туманлараро судининг раиси лавозимига қайта тайинланди ва шу муносабат билан Наманган вилоят судининг фуқаролик ишлари бўйича судьяси лавозимидан озод қилинди. Яхёхужаев Рахмонхон Ғозиевич – судьялик ваколати муддати даврига Наманган вилоят судининг фуқаролик ишлари бўйича судьяси лавозимига қайта тайинланди ва шу муносабат билан Наманган вилояти фуқаролик ишлари бўйича Янгиқўрғон туманлараро судининг судьяси лавозимидан озод қилинди. Мамараимов Асқар Нематович – судьялик ваколати муддати даврига Тошкент шаҳар судининг иқтисодий ишлар бўйича судьяси лавозимига қайта тайинланди ва шу муносабат билан Сурхондарё вилояти Шеробод туманлараро иқтисодий судининг раиси лавозимидан озод қилинди. Ялгашев Гиёсиддин Тулкинович – судьялик ваколати муддати даврининг беш йил муддатига Жиззах вилояти жиноят ишлари бўйича Жиззах шаҳар судининг раиси лавозимига қайта тайинланди ва шу муносабат билан Жиззах вилоят судининг жиноят ишлари бўйича судьяси лавозимидан озод қилинди. Мамаражабов Лутфулла Хайруллаевич – судьялик ваколати муддати даврига Жиззах вилоят судининг жиноят ишлари бўйича судьяси лавозимига қайта тайинланди ва шу муносабат билан Жиззах вилояти жиноят ишлари бўйича Дўстлик туман судининг раиси лавозимидан озод қилинди. Мадрахимов Фахриддин Адхамжон ўғли – судьялик ваколати муддати даврига Наманган вилоят маъмурий судининг судьяси лавозимига қайта тайинланди ва шу муносабат билан Наманган вилояти Наманган туманлараро маъмурий судининг судьяси лавозимидан озод қилинди. Судьялар олий кенгаши матбуот хизмати
"Kun.uz" сайтида тўғри таъкид этилганидек, туман судлари раисларининг халқ депутатлари маҳаллий кенгашларига тақдим этаётган ахборотлари нотўғри талқин қилиш ҳолатлари ҳамон учраб турибди. Натижада суд мустақиллиги, судьялар дахлсизлигига оид конституциявий нормаларга зид қарорлар қабул қилиниши кўзга ташланмоқда. Яқинда Халқ депутатлари Бўстон тумани (Андижон вилояти) кенгашида шундай воқелик юз бергани ортидан Судьялар олий кенгашининг баёноти эълон қилинган эди. Натижада Судьялар олий кенгаши раисининг Бош прокуратурага тақдимнома киритиши ортидан Халқ депутатлари Бўстон туман кенгаши қарорининг тегишли банди бекор қилинди. Ушбу хабар ҳали совуб улгурмасдан худди шундай ҳолат Халқ депутатлари Конимех туманида (Навоий вилояти) ҳам кузатилди. Яъниким, жиноят ишлари бўйича Конимех тумани суди раиси М.Райимовнинг 2022 йил 1-ярим йилликда одил судловни амалга оширишга оид ишлар бўйича тақдим этган ахборотидан сўнг маҳаллий кенгаши депутатлари VI-45-94-5-70-K/22-сонли (2022 йил, 5 август) қарор қабул қилиб, унда шу суд раисига бир неча банддан иборат вазифалар юклатилади. Судьялар олий кенгаши такрор таъкид этадики, "Судлар тўғрисида”ги қонуннинг 41-моддасида туман (шаҳар) даражасидаги жиноят, фуқарлик, иқтисодий судлар раислари халқ депутатлари маҳаллий кенгашига фуқаролар ҳуқуқлари ва эркинликларини, шунингдек юридик шахсларнинг ҳуқуқлари ва қонун билан қўриқланадиган манфаатларини суд орқали ҳимоя қилишни амалга оширишга доир фаолияти тўғрисида бир йилда камида бир марта ахборот тақдим этиши белгиланган. Суд раисларининг ахбороти муҳокама этилмайди, балки маълумот учун қабул қилинади. Ўзбекистон Республикаси Конституцияси, шунингдек, “Судлар тўғрисида”ги қонунга (1-модда) мувофиқ, Ўзбекистон Республикасида суд ҳокимияти қонун чиқарувчи ва ижро этувчи ҳокимиятлардан, сиёсий партиялардан, бошқа жамоат бирлашмаларидан мустақил ҳолда иш юритади. Ушбу қонуннинг 9-моддасида судьялар мустақил ва фақат қонунга бўйсуниши, уларга одил судловни амалга ошириш билан боғлиқ бўлмаган ҳар қандай вазифалар юклатилишига йўл қўйилмаслиги белгилаб қўйилган. Баён этилганлардан келиб чиқиб, Судьялар олий кенгаши масалага беэътибор бўлмаган "Kun.uz" сайтига миннатдорлик билдириши баробарида Халқ депутатлари Конимех туман кенгашининг 2022 йил 5 августдаги VI-45-94-5-70-K/22-сонли қарори 2-бандини тоқат қилиб бўлмас ҳолат деб, баҳолайди ва у тегишли тартибда бекор қилиниши шарт. Судьялар олий кенгаши матбуот хизмати