Янгиликлар

Адолат тарозисининг уч палласи

Тарози-оғирлик кучи асосида жисмлар вазнини аниқлайдиган асбоб ҳисобланади. Оддий икки паллали тарози қадимги Бобилда милоддан аввалги икки ярим минг йилликда пайдо бўлган ва аста секин такомиллашиб борган. Тарози ўлчов тарзида - ақл тарозиси билан тортмоқ, ақл билан баҳоламоқ маъносида ҳам келади. Ҳукмдорлар, хакамлар азал-азалдан адолат тарозибонлари саналиб келинган. Амир Темур ўз салтанати қозиларига рамзий тарози палласини иккита эмас, учта паллали деб қарашлари зарурлигини, яъни ҳукм фатвоси учун қилмишга нисбатан жазо чораси белгилашда учинчи паллада ҳамиша айбланувчи шахс ҳам назарда тутилиши лозимлигини таъкидлаган. Тарозининг уч палласи Амир Темур давлати туғросида, яъни гербида ҳам аксини топган. Амир Темурнинг ҳуқуқий-сиёсий қарашлари, давлат бошқаруви тутуми ва тузуклари хусусида юзлаб тарихчи олимлар, шоир-у ёзувчилар минглаб асарлар яратган. Амир Темур туғросидаги уч ҳалқа кўринишидаги рамзни Г.Клавихо таърифлаб, ушбу символни унинг туғи(байроғи)да, тамғаси(муҳри)да ва забт этган тангаларида ҳам кўрганлигини қайд этган. Владимир Череванский “Икки тўлқин” номли китобида келтиришича, донишманд Маҳмуд Шаҳобга Амир Темур бобомиз “Адолатли жазо бериш учун нима қилмоқ керак?”, деб савол берадилар. Маҳмуд Шаҳоб: “Сизнинг қозиларингиз жиноят ва жазони ўлчайдилар. Сиз уларнинг тарозусига учинчи паллани қўшиб, аввал жиноятчини, кейин жиноятни ва ниҳоят, жазони чамалаб ўлчашни буюринг. Шунда Сизнинг хукмингиз адолатли бўлади”, деб жавоб берадилар. Донишманднинг жавобидан қаноат ҳосил қилган Амир Темур уни ўзига назоратчи қилиб тайинлайди. Шундай қилиб, жазо тайинлашда жиноятчи шахс-инсоннинг кимлиги ҳам инобатга олинади, уч паллали тарози-Адолат рамзига айланади. Жазо тайинлашда инсон омилини ҳисобга олиш, адолатли қарорлар қабул қилинишини таъминлаш бугунги кунда давлат раҳбари Ш.М.Мирзиёев томонидан қайта-қайта кун тартибига қўйилаётган масаладир. Уч паллали адолат тарозуси давлат раҳбарининг инсонпарварлик, жамиятда адолатни ўрнатиш ғояларига ҳамоҳангдир. Шунга кўра, “Суд Фахрийси” кўкрак нишони ва “Ибратли судья” мукофотида уч паллали тарози белгиси тасвири берилиши мақсадга мувофиқ топилди. Судьялар олий кенгашиматбуот хизмати

12 Январь 2023 1878

Ибратли бўлмоқ машаққати ва масъулияти

Бугун Судьялар олий кенгашида фаолиятида алоҳида ўрнак ва намуна кўрсатиб келаётган судьяларга “Ибратли судья” мукофотини топширишга бағишланган  тантанали тадбир бўлиб ўтди.  Бундай эътирофга сазовор бўлганлар орасида Олий суд судьясидан то туман суди судьяларигача бор. Судьялар олий кенгаши фаолиятида очиқлик ва шаффофлик  каби тамойиллар тобора ўз аксини кўрсатиб бораётгани кенг жамоатчилик томонидан ҳақли равишда эътироф этиб келмоқда. Судьялик лавозимларига очиқ танлов ва муқобиллик асосида танлаш ва тайинлаш, бу жараёнда оммавий ахборот воситалари билан фаол ва конструктив ҳамкорлик, тизим фаолиятига оид танқидий чиқишларга  тезкор ва холис муносабат билдирилаётганини алоҳида қайд этмоқ даркор. “Ибратли судья” мукофотига муносибларни танлашда ҳам айни мезонлар устувор аҳамият касб этганини кўриш мумкин. Маълумки,  Давлат раҳбарининг 2020 йил 7 декабрдаги «Судьяларнинг чинакам мустақиллигини таъминлаш ҳамда суд тизимида коррупциянинг олдини олиш самарадорлигини ошириш чора-тадбирлари тўғрисида»ги Фармони билан соҳада очиқлик ва шаффофликни таъминлашга қаратилган қатор ўзгаришлар  жорий этилиб, жумладан, одил судловни амалга оширишда юқори рейтинг кўрсаткичга эга бўлган судьяларни «Ибратли судья» мукофоти билан тақдирлаш белгиланган эди.  Мазкур фармон ижроси доирасида судьялар фаолияти самарадорлигини очиқ ва шаффоф баҳолаш бўйича миллий электрон рейтинг баҳолаш дастури ишга туширилди. Ушбу тизим жорий этилиши инсон омилини кескин чеклаш баробарида судьялар фаолиятини очиқ, шаффоф ва энг муҳими - холис баҳолаш имкониятини яратди. 2022 йилдан бошлаб, энг юқори рейтинг кўрсатгичларига эга судьялар давлатимиз раҳбарининг юқорида қайд этилган фармони асосида таъсис этилган “Ибратли судья” мукофоти билан тақдирлаб келинмоқда. 2021 йил якунига кўра, юқори рейтинг кўрсаткичлари, шунингдек билими ҳамда маънавий фазилатлари билан намуна бўлган 16 нафар судья илк бор мазкур мукофотга лойиқ, деб топилган бўлса, 2022 йил куни бўйича  20 нафар судья шундай эътирофга сазовор бўлди.  Тадбирда алоҳида қайд этилдики, ўтган йили 646 нафар судья томонидан қабул қилинган ҳужжатлар бекор қилинмаган, бу уларнинг фаолияти қониқарли демоққа тўла асос беради. Мукофотга лойиқ кўрилганлар эса уларнинг орасидан танлаб олинганидир. Муносибларни танлашда эса суд қарорлари сифатидан ташқари судьяларнинг маънавий фазилатлари, ташаббускорлиги ва, айниқса, “Судьялар одоби кодекси” талабларига риоя этилгани каби мезонлардан келиб чиқилди. Мукофот соҳибларининг 7 нафари биринчи инстанцияда фаолият кўрсатган, 8 нафари эса ушбу лавозимга тайинланганига ҳали беш йил тўлмаган судьялар экани эса тизимдаги  ёш кадрлар ўзларига билдирилган ишончни оқлаётганини кўрсатади. Бугун мукофотлар ўз эгаларига тантанали равишда топширилди. Фаолият кўрсатгичи пастроқ судьяларнинг малакасини ошириш мақсадида коплекс-чоралар кўрилаётир. Бу жараёнда улар тажрибали судьяларга бириктирилиб, “Устоз-шогирд” тамойили устуворлигига алоҳида эътибор қаратилмоқда.   Судьялар олий кенгаши матбуот хизмати  

9 Январь 2023 1665

Тахмин-тусмоллар эмас, аниқ далиллар керак!

Фарғоналик блогер Ш.Эсанов ижтимоий тармоқ орқали Судьялар олий кенгашига мурожаат қилиб, ўзига нисбатан юритилган маъмурий ҳуқуқбузарликка оид ишни мазмунан кўриб чиққан жиноят ишлари бўйича Фарғона шаҳар судининг судьяси Ж. Хўжамбердиевнинг хатти-ҳаракатларидан норозилигини билдиради. Мурожаатда баён этилган ҳолатлар ўрганилганда суд мажлиси жараёнида судья томонидан “Судьялар одоби кодекси” талаблари бузилгани аниқланмади. Шунингдек, суд мажлиси ўз вақтида бошланмагани судга эмас, иш бўйича тарафлардан бирининг белгиланган вақтда ҳозир бўлмаганига боғлиқ экани ҳам ойдинлашди. Мурожаатчининг суд мажлисида тингловчи бўлиб ўтирган икки нафар шахс унинг шаъни ва қадр-қимматини камситгани, бунга гўёки судья шароит яратиб берганлиги тўғрисидаги важларига ҳам қўшилиш қийин. Агар у ўз шаъни ва қадр-қиммати бошқалар томонидан камситилган деб ҳисобланса, бу ҳақда тегишли органга тўғридан-тўғри мурожаат қилишига ҳеч қандай монелик йўқ. Судьянинг суд мажлисига тарафларни келтириш билан боғлиқ хатти-ҳаракатлари маъмурий ҳуқуқбузарликка оид ишни ўз муддатида кўриб чиқишга қаратилган чора бўлиб, бу ҳол процесс иштирокчиларининг қонуний ҳуқуқ ва манфаатлари бузилишига олиб келмаган. Мурожаатдаги бошқа ҳолатлар муаллифнинг тахмин-тусмоллари бўлиб, улар инкор этиб бўлмас факт ва асосга эга эмас. Cуд мажлисининг ўзига келсак. Унда блогер Ш. Эсановнинг Маъмурий ҳуқуқбузарлик тўғрисидаги кодексининг 40-моддасида (“туҳмат”) назарда тутилган ҳуқуқбузарликни содир этганликда айбли деб топилиши натижасида жарима жазоси тайинланган. Сўзимиз якунида суд қароридан норози тараф тегишли тартибда шикоят қилиши ҳуқуқига эгалигини эслатиш ортиқчалик қилмас. Судьялар олий кенгаши матбуот хизмати

3 Январь 2023 1045
Нажмите на кнопку ниже, чтобы прослушать текст Powered by GSpeech