Янгиликлар
Кибержиноятчилик: қилмиш ва жазо, келажакка назар
Расмий муносабат
Оқил одам ожизнинг ишини қилмайди
Сайёр суд, очиқ мулоқот ва маҳкумаларга қалам аҳлидан ҳадялар - Кенгаш ташаббуси билан жазони ижро этиш муассасасида маърифий тадбир ўтказилди
Манба ишончга сазовор эмас!
Ижтимоий тармоқдаги қатор ахборот манбаларида гўёки судьялар ўртасида аноним сўров ўтказилиб, иштирокчиларнинг 43 фозидан кўпроғи ўзини чинакам мустақил деб ҳисобламаслиги, 60 фоизи суд ишларига турли таъсирлар (босим, таъзиқ) мавжудлигини билдирганига оид хабарлар тарқалмоқда. Судьялар олий кенгаши ушбу “аноним сўровнома” ва унинг натижаларини ишончга сазовор эмас, деб ҳисоблайди. Буни ўтказилгани айтилаётган “сўровномада” бор-йўғи 75 нафар судья (айни пайтда фаолият кўрсатаётган судьяларнинг 6 фоизи ҳам эмас) иштирок этганидан ҳам билиш мумкин. Иккинчидан, Кенгаш томонидан судьялар дахлсизлигини таъминлаш, уларнинг фаолиятига ноқонуний аралашувлар бўйича улар (судьялар) ўртасида аноним сўровлар ўтказиш амалиёти мавжуд. Ушбу амалиёт қамрови кенг бўлиб, нафақат муаммо, балки унинг келиб чиқиши сабабларига ҳам эътибор қаратилмоқда. Шундан келиб чиқиб, аноним сўровларда судьянинг ёши, тажрибаси, қайси йўналишда фаолият кўрсатаётгани, чинакам мустақиллик ва суд ишларига аралашувлар деганда нималарни тушуниши, қайси даражадаги бошқарув органлари ёки мансабдор (ва манфаатдор) шахслар томонидан қандай шаклда таъсир ўтказишга уриниш мавжудлигига доир саволлар қўйилиб, уларни баратараф этиш бўйича таклиф билдириш имконияти ҳам ҳавола этилган. Ўз навбатида Кенгаш ўз аноним сўровнома натижаларини (ёпиқ маълумотлар) ҳар бир ҳудуд кесимида таҳлилий ўрганиб (ўрганиш натижалари юқорида тарқатилган маълумотлардан кескин фарқ қилади), зарур чоралар кўриб келмоқда. Амалий семинар, психологик тест ва жонли мулоқотлар ўтказиш, айрим судьялар билан индивидуал суҳбат уюштириш, муайян ҳолатлар бўйича Кенгаш раиси томонидан Бош прокуратурага тақдимнома киритиш, жойлардаги судьялар малака ҳайъатлари фаолияти самарадорлигини янада оширишга доир тавсиялар бу борада амалга оширилаётган ишлар сирасига киради. Изчил давом этаётган суд-ҳуқуқ ислоҳотлари натижасида суд ҳокимияти мустақиллигини самарали таъмишлашга доир қатор фармон, қарор ва қонун ҳужжатлари қабул қилинди, амалдаги ҳуқуқий-норматив ҳужжатларга зарур қўшимча ва ўзгартишлар киритилди. Хусусан, янги таҳрирдаги “Судлар тўғрисида”ги қонунда судьяларнинг чинакам мустақиллиги ва дахлсизлигини таъмишлашга оид янги нормалардан ташқари суд ишларига ғайриқонуний аралашувларнинг олдини олиш судьяларнинг мажбурияти сифатида белгиланди. Судьялар дахлсизлигига таъсир ўтказиш ёки суд ишларига аралашувлар эҳтимолидан келиб чиқиб, Судьялар олий кенгашининг суд инспекцияси фаолияти кенгайтирилгани хусусида ҳам шундай дейиш мумкин. Бу борада амалга оширилган ишлар натижалари бўйича жамоатчиликка ахборот бериб келинаётгани эса очиқлик тамойилининг натижасидир. Албатта, суд мустақиллиги, судьялар дахлсизлигини таъминлашда фаол жамоатчилик назоратининг ўрни алоҳида. Шунинг учун ҳам Кенгаш асосли танқид, аниқ таклиф ва мулоҳазалар учун очиқ. Айни мавзудаги тадқиқот ишларини қўллаб-қувватлаган ҳолда қўшимча қилиш жоизки, номаълум изланувчи томонидан бир неча йил аввал ҳатто ўтказилганига шубҳа уйғотувчи “аноним сўровнома” натижалари бугунга келиб, “Актуал саволларга судьяларнинг ўзи аноним тарзда жавоб берди”, дея тарқатилишини оқлаб бўлмайди. Чунки, бундай нотўғри ахборотлар турли талқинларга сабаб бўлиб, фуқароларни чалғитиши ва уларнинг судга бўлган ишончига путур етказиши эҳтимоли нуқтаи назаридан на жамият, на жамоатчиликка фойдаси бор?! Судьялар олий кенгаши матбуот хизмати
Расмий баёнот
Ўзбекистон Республикаси Судьялар олий кенгашининг “Effect.uz” электрон-нашри масъуллари хатти-ҳаракатларига ҳуқуқий баҳо бериш ҳақидаги тақдимномаси натижасига кўра, ваколатли орган томонидан А. Эшонхоновга (электрон-нашр раҳбари) нисбатан маъмурий МЖтКнинг 2022-моддаси ( Ёлғон ахборот тарқатиш) билан ҳуқуқбузарликка доир иш қўзғатилиб, жиноят ишлари бўйича Мирзо Улуғбек туман судининг қарори билан базавий ҳисоблаш миқдорининг 30 (ўттиз) баробари миқдорида маъмурий жарима жазоси тайинланди. Ушбу воқелик ахборот майдонида турли муҳокамаларга сабаб бўлиб, уларда сўз эркинлиги, очиқлик сиёсатига қарши қилинган ҳаракат сифатида талқинлар ҳам учрамоқда. Кенгаш матбуот хизмати бундай талқинларни етарли асосларга эга эмас ва ҳаддан зиёд бўрттириш, деб ҳисоблайди ва ўз навбатида Судьялар олий кенгаши фаолиятида очиқлик устувор аҳамият касб этишини таъкидлаган ҳолда оммавий ахборот воситалари ва блогерлар билан изчил давом этиб келаётган конструктив ҳамкорликни мисол тариқасида кўрсатади. Хусусан, Кенгаш ташаббуси ва АОКА ҳамкорлигида кейинги уч йилда икки марта журналист ва блогерлар учун икки ҳафталик бепул ўқув-машғулотлар ташкил этилди. Уларда жами юздан ортиқ ҳуқуқий мавзуга қизиққан медиа соҳаси вакиллари (жумладан, “Effect.uz” ходимлари ҳам) иштирок этди. Ўқув-машғулотлар якунида махсус сертификат ва “Судлар фаолиятини ёритишнинг ҳуқуқий асослари ва ўзи хос жиҳатлари” номли ҳуқуқий қўлланма тақдим этилди. Мақсад журналист ва блогерларнинг соҳага ихтисослашувига холис кўмаклашиш орқали суд тизимида очиқлик ва шаффофлик самарадорлигини оширишдир. Судьялик лавозимига танлаш ва тайинлашга доир очиқ танловларда кузатувчи сифатида иштирок этиш истагини билдирган наинки оммавий ахборот воситалари вакиллари ёки блогерлар, шундай ниятда бўлган адвокат-блогерларга ҳам лозим шароитлар яратиб берилаётгани ҳам Кенгаш фаолиятидаги очиқлик ифодаси ҳисобланади. Кенгаш томонидан тизимга оид муаммолар, жумладан, айрим коррупцион ҳолатлар бўйича биринчи манба сифатида жамоатчиликка маълум қилинаётгани, фаолияти сарҳисоби юзасидан қисқа брифинглар билан чекланмай йилда бир эмас, бир неча марта матбуот анжуманлари ўтказиб келинаётгани юқоридаги фикрнинг исботидир. Бундан ташқари Кенгаш томонидан икки йилда бир марта журналист ва блогерлар учун ўтказиб келинаётган танлов ғолиблари холис ва ҳаққоний танқидий чиқишлари билан эътибор қозонган соҳа вакиллари бўлгани ҳам айни ҳақиқат. Бу оммавий ахборот воситалари ходимларининг ўзлари томонидан эътироф этилгани ҳам бор гап. Касб байрами ёки бошқа муҳим саналар муносабати билан ташкил этилган тадбирларда ҳам танқидчи журналист ва блогерлар рағбатлантирилаётганини миннат эмас, маълумот тариқасида қайд этиш ўринлики, буларнинг ҳаммаси Кенгаш гўёки “очиқлик ва сўз эркинлигига қарши курашаётгани”ни инкор қилади. Бевосита Кенгаш фаолияга тааллуқли танқидий чиқишларга ўз вақтида билдирилаётган муносабатлар хусусида шундай дейиш мумкин. Муҳими, муносабатлар юзаки ёки хўжакўрсин учун билдирилаётгани йўқ. Хусусан, “Effect.uz”да эълон қилинган танқидий материаллар ҳам эътибордан четда эмас: айримларига раддия билдирилган бўлса, айримлари юзасидан тушунтиришлар берилган, тасдиғини топгани эса очиқ эътироф қилинган. Таассуфки, билдирилаётган муносабатларда, дейлик, суд ишларига таъсир кўрсатишга уриниш ёки ҳақиқатга тўғри келмайдиган ахборотларни тарқатиш ҳуқуқий таъсир чораси қўлланишига сабаб бўлиши эслатилиши айрим журналист ва блогерлар томонидан таҳдид ёки пўписа, дея қабул қилинаётгани ёки беэътиборлик билан қаралаётган ҳолатлар ҳам йўқ эмас. Шундай ҳолатлар “Effect.uz” электрон-нашр фаолиятида у ёки-бу кўринишда кўзга ташланади. Мисол тариқасида бир неча ой муқаддам таҳририят вакиллари Хоразмга “танда қўйиб”, ҳали қонуний кучга кирмаган ва вилоят суди апелляция инстанцияда кўриб чиқилаётган жиноят иши бўйича пайдар-пай уюштирган бир томонлама “ахборот бўронига” юзасидан “Ҳуқуқнинг мажбурияти ҳам бор” сарлавҳали муносабат билдирилганини эслаш кифоя. Огоҳликка даъват ўлароқ билдирилган муносабатга парво қилмаслик таҳририятга нисбатан суднинг хусусий ажрим чиқарилишига олиб келганини “Effect.uz” раҳбари инкор қилмаса керак. Энг ёмони, қўпол хатоликлар оқибатида нашрнинг айрим масъулларига нисбатан илгари ҳам суд тартибида ҳуқуқий таъсир чораси қўлланилганига қарамай бундан хулоса чиқармаслик, аксинча, турли таъсирларга берилиш, бир томонлама, тўла ўрганилмаган ёки ҳақиқатга тўғри келмайдиган ахборот тарқатиш ҳолатлари давом этиб келмоқда. Мисол излаб узоққа бормайлик, куни кеча кўриб чиқилган маъмурий ҳуқуқбузарликка доир иш бўйича ҳали процесс бошланмасидан нашр раҳбари ижтимоий тармоқларда бонг уришга тушди, турли башоратларга берилиб, вазиятга сиёсий тус беришга интилди. Бундай хатти-ҳаракатларда судга таъсир кўрсатишга уриниш аломатлари мавжуд. Чунки, оммавий ахборот воситалари ўз хабарларида муайян иш юзасидан суд муҳокамаси натижаларини олдиндан ўзича ҳал қилиб қўйиши ёки башоратларга берилишга ҳақли эмаслиги “Судлар тўғрисида”ги қонунда (66-модда) ҳам, Олий суд Пленумининг тегишли қарорида (21.02.2020й. 04-сон) ҳам белгилаб қўйилган. Кенгашнинг мукаммалликка даъвоси йўқ, аммо нохолисликка ҳам тоқат қилмайди. Худди шу ном билан электрон-нашрда чиққан “Судьяларнинг нафси ҳакалак отганми?” мақоласига муносабат-раддия билдиргани жамоатчиликка маълум. Бўлиб ўтган суд арафасида (ва ундан кейин ҳам) нашр раҳбарининг “Танқидий мақола бўйича раддия билдирилса, эълон қилишга тайёрлиги”га доир баёноти шу учун ҳам ҳақиқатга тўғри келмайдики, "Effect.uz” мутасаддиси, Кенгашнинг айни шу раддия-муносабатини писанда билан тилга олиб, Кенгаш раҳбарига қатор саволлар қўйилган иккинчи мақолани чиқарди?! Иккинчи танқидга ҳам муносабат-раддия (“Саволларга жавоб нақд”) берилдики, пойгага айланаёзган “танқид-раддиялар”дан жамоатчилик чалғиб, “томошабинлар” кўпаймоқда, холос. Судьялар олий кенгаши конституцион орган бўлиб, унинг фаолияти ҳақида бир томонлама, ўранилмаган ва асоссиз талқинлар билан етказилган нотўғри ахборотлар кенг оммада янглиш тасаввурлар шакллантириши мумкин. Шундан келиб чиқилса, таҳририят масъуллари ўз хатти-ҳаракати билан ваколатли органга тақдимнома киритишдан бошқа чора қолдирмагани ойдинлашади. Бунинг натижасида, юқорида эслатилганидек, суд томонидан электрон-нашр раҳбарига маъмурий жарима жазоси қўлланилди. Кенгаш суд қарорини муҳокама қилмайди, ҳуқуқий баҳо бермайди. Суд қарорига нисбатан тегишли тартибда шикоят қилиш ҳуқуқи қонун билан кафолатлангани эътиборидан иш бўйича тарафнинг ушбу ҳуқуқдан фойдаланишига эса ҳурмат билан қарайди. Пировардида, алоҳида қайд этиладики, Судьялар олий кенгаши оммавий ахборот воситалари ва блогерлар билан қонун доирасида конструктив ҳамкорликнинг ҳар қандай шаклига доим тайёр. Судьялар олий кенгаши матбуот хизмати
Оилалар мустаҳкамлиги таъминланди
Ўзбекистон Республикаси Судьялар олий кенгаши, Оила ва хотин қизлар қўмитаси ҳамда Қорақалпоғистон Республикаси судлари ҳамкорлигида Нукус шаҳрида оилалар мустаҳкамлигини таъминлаш ва фарзандлар тарбиясига бағишланган амалий тадбир бўлиб ўтди. Тадбирга нотинч оилада яшаётган, ажралиш арафасида турган, судга ажралиш бўйича даъво ариза билан мурожаат қилган эр-хотинлар ва уларнинг ота-оналари таклиф этилди. Тадбирда бирон ким маъруза ўқимади. Аксинча, тадбир ноанъанавий, йиғилганларга бир оиланинг никоҳдан ажрашгандан кейинги тақдири баён қилинган “Фарзанд омонат” номли қисқа метражли кино фильм намойиш этишдан бошланди. Атиги 20 дақиқача давом этган фильм йиғилганларни бефарқ қолдирмади, кўпчилик кўз ёшларини тия олмади. Натижада, фильм намойишидан хулоса қилган 12 та оила тикланди. Ажрашиб, аразлашиб, судлашиб юрган эр-хотинларнинг ярашгани бир томон, уларнинг ота-оналари, фарзандлари қувончи бир томон бўлди. Энг асосийси, ушбу оилаларнинг жами 22 нафар фарзанди энди ота-она бағрида камол топадиган бўлди. Ўзбекистон Республикаси Судьялар олий кенгаши раиси томонидан Қорақалпоғистон Республикаси фуқаролик ишлари бўйича судларига оилаларнинг мустаҳкамлиги, ундаги соғлом муҳитнинг жамиятимиз эртанги кунига ижобий таъсирини ҳисобга олган ҳолда никоҳдан ажратиш ишларини судда кўришда эр-хотинларнинг ота-онаси ва жамоатчилик вакиллари, жумладан маҳалла ҳамда Оила ва хотин қизлар қўмитасининг жойлардаги вакиллари иштирокини таъминлашга эътиборли бўлиш, бундай тадбирларни ҳудудлар кесимида ўтказиб бориш тавсия этилди.
Ишонч телефони
Сизда ариза, шикоят ёки таклифлар мавжудми? Судьялар олий кенгашига ишонч телефонлари орқали мурожаат қилинг!
71 200-26-00 ёки 1190